Η Ορθόδοξος Εκκλησία και η ιστορία της Κασσιανής
Κάθε Μεγάλη Τρίτη το απόγευμα ψάλετε ο όρθρος της Μ. Τετάρτης και το τελευταίο τροπάριο που ψάλετε στην ακολουθία είναι αυτό της Κασσιανής.
Η Κασσιανή γεννήθηκε μεταξύ 805-810 μ.Χ. και ο πατέρας της ήταν μέλος της αυλής του αυτοκράτορα (Κανδιδάτος). Μεγαλώνοντας η Κασσιανή συνδύαζε το εξωτερικό κάλλος με την πνευματική καλλιέργεια. Έτσι και λόγω του ότι η οικογένειά της άνηκε στην Αυτοκρατορική Αυλή έλαβε μέρος στην τελετή επιλογής νύφης για τον Αυτοκράτορα Θεόφιλο, την οποία είχε οργανώσει η μητριά του Ευφροσύνη.
Στην τελετή αυτή ο Αυτοκράτορας διάλεγε την μέλλουσα βασίλισσά του δίνοντάς της ένα χρυσό μήλο. Ο Θεόφιλος είδε την όμορφη Κασσιανή και πήγε να της δώσει το χρυσό μήλο, αλλά ήθελε να την εξετάσει και πνευματικά έτσι της είπε: «Ώς άρα διά γυναικός ερρύη τα φαύλα» («Από τη γυναίκα ήρθαν στον κόσμο τα κακά [πράγματα]») υπονοώντας την πτώση του ανθρώπου από τον παράδεισο εξαιτίας της Εύας, αλλά εκείνη ετοιμόλογη του απάντησε : «Αλλά καί διά γυναικός πηγάζει τά κρείττω» («Αλλά και από τη γυναίκα [ήρθαν στον κόσμο] τα καλά [πράγματα]») αναφερόμενη στην ενσάρκωση του Χριστού από την Θεοτόκο. Η απάντηση αυτή προκάλεσε τον εγωισμό του νεαρού Θεόφιλου όπου τελικά έδωσε το χρυσό μήλο στην επίσης όμορφη αλλά λιγομίλητη Θεοδώρα. Η πανέξυπνη Κασσιανή είχε κάνει το μεγαλύτερο και μοναδικό λάθος στη ζωή της, είχε δείξει ότι έχει κρίση αλλά και το θάρρος της γνώμης της κάτι που μέχρι το πρόσφατο παρελθόν θεωρούταν μειονέκτημα για μια κοπέλα.
Μετά από αυτή την αποτυχία της τραβήχτηκε από τα εγκόσμια και έγινε μοναχή κτίζοντας μία Μονή στα δυτικά της Κωνσταντινούπολης με χρήματα από την προσωπική της περιουσία. Στο Μοναστήρι συνδύασε το έμφυτο καλλιτεχνικό της ταλέντο με την πίστη στο Θεό γράφοντας ύμνους. Στην Κασσιανή αποδίδονται το τετραώδιο του Μεγάλου Σαββάτου «Άφρων γηραλέε», σώζονται επίσης 21 Στιχηρά Ιδιόμελα, δηλαδή μικρότερα ποιήματα προς τιμήν διαφόρων Αγίων για ορισμένες μέρες του εκκλησιαστικού έτους, από τα οποία σήμερα χρησιμοποιούνται στην επίσημη λειτουργία μόνο 7 και πολλά τροπάρια της Ακολουθίας των Αγίων Πέντε Μαρτύρων.
Ο πιο γνωστός της ύμνος είναι το Ιδιόμελο «Τροπάριο της Κασσιανής» που έχει καθιερωθεί ως Δοξαστικό των Αποστίχων του Όρθρου της Μεγάλης Τετάρτης. Η αμαρτωλή γυναίκα η οποία ήταν η πηγή της έμπνευσης της Κασσιανής δεν είναι η Μαρία η Μαγδαληνή όπως πολλοί πιστεύουν, αλλά η μοιχαλίδα που έσωσε ο Χριστός από τον όχλο που ήθελε να την λιθοβολήσει λέγοντας τους : «Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω επ’ αυτήν». Η γυναίκα αυτή συνειδητοποιώντας την ηθική της κατάπτωση και θέλοντας να ευχαριστήσει τον Σωτήρα της που την συγχώρεσε και την γλίτωσε από βέβαιο θάνατο βρίσκει τον Χριστό στο σπίτι του Σίμωνα του Φαρισαίου του λεπρού. Εκεί κλαίγοντας με αρώματα θα πλύνει τα πόδια του Χριστού και με τα μαλλιά της θα τα σκουπίσει.
Για την σύνθεση του τροπάριου υπάρχει και η εξής ιστορία:
Ο Θεόφιλος συνέχισε να είναι ερωτευμένος με την Κασσιανή μόνο που εκείνη πια ήταν μοναχή έτσι πήγε να την δει στο μοναστήρι της. Η υμνογράφος που έγραφε στο κελί της το τροπάριο όταν κατάλαβε ότι στο μοναστήρι ήταν ο Θεόφιλος κρύφτηκε γιατί ως μοναχή δεν έπρεπε να προκαλέσει. Ο Αυτοκράτορας πήγε στο κελί της και βρήκε χειρόγραφο του τροπαρίου στο τραπέζι μισοτελειωμένο και το διάβασε τότε αναλογιστικέ ότι εξαιτίας του εγωισμού του έχασε μια σύζυγο σαν την Κασσιανή, κατάλαβε ότι και εκείνη βρισκόταν στο κελί κρυμμένη αλλά σεβαστικέ την επιθυμία της και δεν της μίλησε, έγραψε έναν στίχο στο χειρόγραφο και έφυγε. Ο στίχος αυτός ήταν: «ων εν τω παραδείσω Εύα το δειλινόν, κρότον τοις ωσίν ηχηθείσα τω φόβω εκρύβω» («αυτά τα πόδια, που σαν η Εύα κατά το δειλινό, τ’ άκουσε να περπατάνε (στον Παράδεισο), από το φόβο της κρύφτηκε»). Βγαίνοντας από την κρυψώνα της η Κασσιανή διάβασε την προσθήκη και δεν την πείραξε, και τελείωσε την συγγραφή του Ύμνου.
Άγης Νταλαγιάννης
