«Βόμβα» στην παγκόσμια οικονομία - Ξεπέρασε τα 307 τρισ. δολάρια το χρέος για το 2023
Δυσοίωνες συγκρίσεις
Μια ματιά στη σύντομη ιστορία του χρέους καταδεικνύει και τους λόγους της ανησυχίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΝΤ, το 2020 ήταν 226 τρισεκατομμύρια δολάρια. Ένας χρόνο αργότερα, το 2021, εκτοξεύτηκε στα 303 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αυτή ήταν και η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση που έχει καταγραφεί από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το 2023, όχι μόνο δεν υπήρξε αποκλιμάκωση όπως πολλοί ενδεχομένως να περίμεναν μετά το τέλος της πανδημίας του κορονοϊού, αλλά σημείωσε νέο ρεκόρ και ώθησε τον λόγο χρέους προς το ΑΕΠ σε παγκόσμιο επίπεδο – που στο παρελθόν κινούταν πτωτικά - στο 336%. Η αντίστοιχη αναλογία το 2012 ήταν 110% για τις προηγμένες οικονομίες και μόλις 355 για τις αναδυόμενες. Σε απόλυτα μεγέθη, σε σχέση με δεκαετία νωρίτερα, το παγκόσμιο χρέος έχει αυξηθεί κατά 100 τρισεκατομμύρια δολάρια.
«Πολλές χώρες βρίσκονται σε τροχιά κρίσης»
Για να καλύψουν το δυσθεώρητο χρέους, σύμφωνα με το ΔΝΤ, τουλάχιστον 100 χώρες καλούνται να μειώσουν τις δαπάνες σε βασικούς τομείς, όπως στην υγεία, την εκπαίδευση και την κοινωνική προστασία. Αυτό αναμφίβολα (όπως δυστυχώς γνωρίζουμε καλά στην Ελλάδα) δεν είναι μια απλή υπόθεση. Έχει τεράστιο κοινωνικοοικονομικό κόστος, το οποίο γίνεται ακόμη πιο δυσβάσταχτο όταν οι περίφημες «διαδικασίες προσαρμογής» εφαρμόζονται σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, τα οποία δημοσιεύθηκαν το 2023 στην έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, το 2022 οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος αναγκάστηκαν να πληρώσουν ένα άνευ προηγουμένου κεφάλαιο, ύψους 443,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, για την εξυπηρέτηση του εξωτερικού δημόσιου χρέους τους
«Τα επίπεδα ρεκόρ χρέους και τα υψηλά επιτόκια έχουν θέσει πολλές χώρες σε τροχιά κρίσης», δήλωσε ο Ιντερμίτ Γκίλ, επικεφαλής οικονομολόγος και αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Και το 2024 αναμένεται η ασθενέστερη οικονομική ανάπτυξη μετά από την πανδημία. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση Chief Economists Outlook του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, 6 στους 10 επικεφαλής οικονομολόγους αναμένουν πως η παγκόσμια οικονομία θα αποδυναμωθεί φέτος. «Η ανάπτυξη θα παραμείνει αδύναμη, αφήνοντας πολλές αναπτυσσόμενες χώρες – ιδίως τις φτωχότερες- εγκλωβισμένες σε μια παγίδα, παραλυτικών επιπέδων χρέους».
Αναλυτές εκφράζουν φόβους πως ενδεχομένως κάποιες χώρες δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στα χρέη τους και αυτό - ανάλογα και με το πλήθος και τη βαρύτητα των χωρών - θα μπορούσε να πυροδοτήσει πανικό στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές και ένα νέο κύκλο οικονομικής επιβράδυνσης. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ το 60% των χωρών χαμηλού εισοδήματος βρίσκονται ήδη στο «σημείο μηδέν» ή κοντά σε αυτό.
«Οι αδύναμοι θα χρεοκοπήσουν άμεσα, οι πιο ισχυροί θα έχουν έναν αργό δημοσιονομικό θάνατο»
Ο οικονομολόγος Άρθουρ Λάφερ Τζούνιορ, πρόεδρος στη συμβουλευτική εταιρεία επενδύσεων και περιουσίας Laffer Tengler Investments, προειδοποίησε μιλώντας στο CNBC πως «ο κόσμος αντιμετωπίζει ήδη μια κρίση χρέους που θα διαρκέσει τα επόμενα 10 χρόνια». «Το χρέος σε παγκόσμιο επίπεδο πλησιάζει στα ύψη και δεν θα τελειώσει καλά», πρόσθεσε.
Ο Άρθουρ Λάφερ δεν περιορίζει ωστόσο το πρόβλημα του χρέους στις φτωχότερες χώρες. Ενώ οι αναδυόμενες οικονομίες ενδεχομένως οδηγηθούν σε άμεση χρεοκοπία, «ορισμένες από τις μεγαλύτερες χώρες που δεν θα αντιμετωπίζουν το πρόβλημα χρέους τους θα μπορούσαν να βρεθούν αντιμέτωπες με «έναν αργό δημοσιονομικό θάνατο».
Σημειώνεται πως κορυφαίες παγκόσμιες οικονομίες, όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιαπωνία και η Γαλλία ευθύνονται για πάνω από το 80% της συσσώρευσης του χρέους το 2023, ενώ ισχυρές αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία κατέγραψαν τις πιο έντονες αυξήσεις.
Ο οικονομολόγος προειδοποιεί ότι το πρόβλημα της αποπληρωμής του χρέους θα ενισχυθεί λόγω και του δημογραφικού. Ο πληθυσμός στις ανεπτυγμένες χώρες συνεχίζει να γερνάει και το εργατικό δυναμικό περιορίζεται. «Υπάρχουν δύο κύριοι τρόποι για να καλυφθεί αυτό το ζήτημα: να αυξήσετε τους φόρους ή να αναπτύξετε την οικονομία σας πιο γρήγορα από ό,τι συσσωρεύεται το χρέος», είπε.
