Η Μάγχη (δεν) ανήκει στα ψάρια της - Ρεπορτάζ του Κώστα Αργυρού

Τα δικαιώματα αλιείας γύρω από το μεγάλο νησί ήταν μέχρι την τελευταία ώρα το μεγάλο αγκάθι της συμφωνίας για το Brexit. Τώρα οι Βρετανοί ψαράδες αισθάνονται προδομένοι από το Μπόρις Τζόνσον.

Aπό τον ευρωπαϊκό Τύπο δεν πέρασε απαρατήρητος ο συμβολισμός. Την παραμονή των Χριστουγέννων,  ο Μπόρις Τζόνσον εμφανίστηκε για να ανακοινώσει την εμπορική συμφωνία της μετά Brexit εποχής φορώντας μια σκούρα γραβάτα, που απεικόνιζε ένα κοπάδι ψαριών, όπως επεσήμαναν ο βρετανικός «Guardian» και το γερμανικό «der Spiegel». Η κίνηση αυτή δεν ήταν καθόλου τυχαία αφού το ζήτημα της αλιείας ήταν τελικά ένα από τα πιο δύσκολα και αμφισβητούμενα στις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ.

Για πολλούς Βρετανούς, ο έλεγχος στα νερά τους είχε μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε κορυφαίο σύμβολο εθνικής κυριαρχίας, την οποία θεωρούν ότι θα ανακτήσουν μέσω του Brexit. Οι ψαράδες της χώρας έλπιζαν λοιπόν να διώξουν τους ξένους από τις θάλασσές τους. Για χώρες όμως όπως η Γαλλία, η Ισπανία, το Βέλγιο, η Δανία αυτό θα ισοδυναμούσε με καταστροφή για τους δικούς τους ψαράδες.

Η αρχική πρόταση των Βρετανών ήταν να μειωθεί κατά 80% το ποσοστό των αλιευμάτων των τρίτων χωρών. Μια πρόταση, που ικανοποιούσε τις οργανώσεις των αλιέων από το νησί, αλλά θεωρείτο από την αρχή ουτοπική. Στη συνέχεια η ΕΕ απέρριψε και μια νέα προσφορά από το Λονδίνο, που προέβλεπε περικοπές ποσοστώσεων έως και 60 τοις εκατό σε μια τριετή μεταβατική περίοδο.

Η τελική εμπορική συμφωνία ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου προβλέπει μεταβατική περίοδο πεντέμισι ετών. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα αλιευτικά δικαιώματα για τους αλιείς της ΕΕ θα μειωθούν σταδιακά κατά 25 τοις εκατό, αλλά θα εξακολουθούν να έχουν πρόσβαση στην αλιευτική ζώνη μεταξύ έξι και δώδεκα μιλίων από τις ακτές του Ηνωμένου Βασιλείου. Από τον Ιούνιο του 2026, θα πραγματοποιούνται ετήσιες διαπραγματεύσεις για τις ποσοστώσεις αλιευμάτων. Η συμφωνία δίνει επίσης στις δύο πλευρές την ευκαιρία να επιβάλουν δασμούς στις εξαγωγές ψαριών της άλλης πλευράς σε περίπτωση σοβαρών διαφωνιών. Διαφωνίες τις οποίες πολλοί θεωρούν σχεδόν βέβαιες.

Ο Μπάρι Ντις, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Ομοσπονδίας Οργανώσεων Αλιέων της Βρετανίας κατηγορεί τώρα τον Τζόνσον ότι πρόδωσε τον κλάδο, προκειμένου να υπάρξει μια συνολική τελική συμφωνία με τις Βρυξέλλες. Του αποδίδει την ίδια «προδοτική στάση» με εκείνη του Τεντ Χιθ, πρωθυπουργού της χώρας το 1973, όταν και συμφωνήθηκε η ένταξη του Ηνωμένου Βασιλείου στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες.

Δυσαρεστημένοι εν μέρει δηλώνουν και εκπρόσωποι της αλιευτικής βιομηχανίας, που από τη μια βλέπουν να διασφαλίζονται οι εξαγωγές τους προς την ηπειρωτική Ευρώπη μέσω της συμφωνίας, από την άλλη όμως έλπιζαν και αυτοί σε περιορισμό της αλιείας από μη βρετανικά σκάφη για να αυξήσουν τη δική τους παραγωγή.

Σκωπτικά σχολίασε τη συμφωνία και η πρωθυπουργός της Σκωτίας Νίκολα Στέρτζον, σημειώνοντας ότι για μια ακόμα φορά οι υποσχέσεις, που είχαν δοθεί στην αλιευτική βιομηχανία της χώρας της πολύ γρήγορα ξεχάστηκαν. Και μίλησε για «ένα ακόμη παράδειγμα του πως οι κυβερνήσεις των Τόρις αναγκάζουν και τη Σκωτία να κινηθεί προς λάθος κατεύθυνση».

Στην απέναντι όχθη της Μάγχης, κυρίως στη Γαλλία, η συμφωνία έγινε δεκτή μάλλον με ανακούφιση, αφού ναι μεν ένα μέρος των ποσοστώσεων χάνεται, αλλά η εκτίμηση ήταν ότι μια «μη συμφωνία» θα είχε πολύ τραγικότερες συνέπειες.

«Ακόμα κι αν η συμφωνία δεν είναι τέλεια, μπορούμε να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε και να έχουμε μια συγκεκριμένη ικανότητα να σχεδιάζουμε» δήλωσε εκπρόσωπος της Ομοσπονδίας των Γάλλων αλιέων. Σε περίπτωση μη συμφωνίας, οι Γάλλοι ψαράδες είχαν απειλήσει να αποκλείσουν τις δικές τους αλιευτικές περιοχές και αγορές για τους Βρετανούς. Γάλλοι και οι Βρετανοί  δίνουν «μάχες» εδώ και χρόνια για τα αλιευτικά δικαιώματα με αποκορύφωμα της έντασης το 2018. Συνέπειες από τη νέα συμφωνία θα έχουν σε μικρότερο βαθμό ψαράδες και από άλλες χώρες με πιο περιορισμένο αλιευτικό στόλο, όπως η Γερμανία. Αρμόδιοι υπουργοί σε όλες τις χώρες, αλλά και ο επικεφαλής διαπραγματευτής της ΕΕ για το Brexit Μισέλ Μπαρνιέ, υποσχέθηκαν ότι οι αλιείς σε όλες τις χώρες που επηρεάζονται από τις νέες ποσοστώσεις θα βοηθηθούν για να αντισταθμίσουν τις απώλειες στα εισοδήματά τους.

Σχεδόν όλα τα αλιεύματα ρέγγας και πάνω από το ήμισυ των αλιευμάτων σκουμπριού στη Βόρεια Θάλασσα αλιεύονται σε βρετανικά ύδατα. «Η ΕΕ θα παραμείνει στο πλευρό των ευρωπαίων αλιέων και θα τους συνοδεύσει, σε αυτό είμαστε δεσμευμένοι", δήλωσε ο Μπαρνιέ λίγο μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας.