Φάρος: Το (πάλαι ποτέ) Κολωνάκι της Αίγινας

Νοσταλγικό χρονογράφημα για έναν καλοκαιρινό παράδεισο του νησιού, που αλλοίωσαν οι άνθρωποι και ο χρόνος... Ζεστή απόψε η καλοκαιρινή νύχτα στην Αίγινα. Κάθομαι ζωσμένος με αναμνήσεις πενήντα και πλέον χρόνων, στην πανέμορφη αυτή τοποθεσία με το όνομα Φάρος, όπου βρίσκεται τούτο το απλό σπιτικό, που με τόση αγάπη έκτισαν οι δικοί μου, και μου το άφησαν πριν φύγουν. Γιατί μάντευαν τη λατρεία μου για την περιοχή. Ζούσαν αφουγκράζοντας την καθημερινότητά μου, με τις παιδικές, εφηβικές, νεανικές και οικογενειακές ευωδιές, που τα βράδια μοσχοβολούν σαν νυχτολούλουδο στις ψυχές όλων όσοι απολαμβάνουν τις ομορφιές τούτου του νησιού. Τον Φάρο –υποσύνολο του οικισμού Περιβόλα ή Παλαιόπυργος– θα τον οριοθετούσαμε από την Καποδιστρίου στης δασκάλας έως την Τότη Χατζή, και από τον δρόμο του Κοντοσταύλου έως και το σπίτι των Πωπ. Ήταν ο τόπος όπου πρωτομείναμε, νοικιάζοντας ένα δωμάτιο, όπως όλοι άλλωστε οι τότε παραθεριστές, στο φιλόξενο σπίτι του Κώστα και της Φραντζέσκας Βατικώτη, με το παιδάκι τους τον Παναγιώτη, ένα αδυνατούλι πλάσμα να γυρίζει με το ποδηλατάκι του μέσα στο σπίτι και συνεχώς να γελάει.

Οι ψαρόβαρκες, που γύριζαν τα μεσημέρια από το ψάρεμα, πλούτιζαν με θαλασσινές πανδαισίες κάθε λαίμαργο τραπέζι

Στην παραλία, δίπλα στην αμμουδιά και στο λιμανάκι με τις ψαρόβαρκες, δύο τότε ονομαστές ταβέρνες: Ο «Φάρος» του κυρ Λευτέρη δεξιά –από όπου πήρε και το όνομα η περιοχή– και ο «Στρατηγός» αριστερά. Αλήθεια, ποιος δεν θυμάται τις σκηνές χορού στο τελευταίο μαγαζί στην ταινία του '56 «Διακοπές στην Αίγινα», με τη Βουγιουκλάκη και τον Μπάρκουλη. Με τα θρυλικά γκαρσόνια, τον Ανδρέα και τον τοπικό ψαρά, τον Μπάμπη. Εκεί σταματούσε και ο δρόμος, και μετά άρχιζε χωματόδρομος. Το μπακαλικάκι του Καλαμάκη, στην Αγίας Ειρήνης, η σούστα του μανάβη Αργύρη, τα φρέσκα αυγά της κυρίας Μαρίας, κόρης της θρυλικής δασκάλας, κάλυπταν τις καθημερινές βασικές ανάγκες με τον καλύτερο τρόπο για τους παραθεριστές. Όσο για το καθημερινό ψάρι, οι ψαρόβαρκες των Κάπου, Βατικιώτη, Λουκάτου, Τζίτζη, Γελαδάκη κ.ά., που γύριζαν τα μεσημέρια από το ψάρεμα, πλούτιζαν με θαλασσινές πανδαισίες κάθε λαίμαργο τραπέζι. Μέσον συγκοινωνίας με την πόλη, τα αμαξάκια του Παναγιωταρά, του Κυριάκου, του Σώζου, αργότερα το ταξί του Κούλη, και τα ποδήλατα. Καθημερινά. Πέρναγε και ο Χαρίλαος με το καΐκι για μπάνιο στη Μονή, κουβαλώντας όλες τις νεανικές μας λαχτάρες, για παρέα και κολύμπι, στο νησί της Περιηγητικής Λέσχης. Αυτή το διαχειριζότανε. Το μέρος αυτό ήταν καλοκαιρινός παράδεισος ξεκούρασης, για πολύ περιώνυμες αθηναϊκές οικογένειες. Καθηγητές πανεπιστημίου, βουλευτές, βιομήχανοι, γιατροί, ηθοποιοί, δικηγόροι, δημοσιογράφοι, επιχειρηματίες, έμποροι, εφοπλιστές, δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι, συνδικαλιστές, μουσικοί συνθέτες (π.χ., Σταύρος Ξαρχάκος) συγγραφείς (π.χ., Διδώ Σωτηρίου, Κώστας Πρετεντέρης) ζωγράφοι, αξιωματικοί εν ενεργεία και απόστρατοι, χρηματιστές κ.ά. Όλοι μαζί απλοί, καθημερινά ανακατεμένοι με τις μόνιμες ευγενικές τοπικές οικογένειες των ψαράδων και των ναυτικών, συμπορεύονταν σε μια πλήρη κοινωνική αρμονία και χαίρονταν το καθετί. Πρώτο κλαμπ της περιοχής το '59 η «Καβουρίνα», από την Έλσα και τον Γιώργο Γιαννακόπουλο, με τις κατάχαμα ξαπλώστρες, δίπλα από τα ερωτικά φώτα το τζουκ μποξ, το ωραίο μπαρ, όπου τα γλυκά –τρούφες, σοκολατίνες, νουγκατίνες κ.λπ.– έρχονταν μάλιστα από το delice του Κολωνακίου!! Αμέσως μετά φτιάχτηκε το '61 ο «Καζανόβας», το '65 ο «Φάρος» και, τέλος, η θρυλική «Οινόη», το '72, του Στέλιου του τσιμπούκα. Η καθημερινή ζωή, ειδικά τα Σαββατοκύριακα, άρχιζε με μπάνιο στην τοπική πλαζ και βόλεϊ στη θάλασσα. Εκεί και το περίπτερο του κυρ Στάθη, που σήμερα ένας φοίνικας αντικαθιστά, το σημείο προμήθειας τσιγάρων, σπίρτων, καραμελών, παγωτών και σαμπουάν, για το σχετικό λούσιμο εντός της θάλασσας. Μετά στις ταβέρνες για ουζάκι, παγωμένες μπίρες και πανδαισίες εδεσμάτων. Κοκκινιστά με μακαρόνια, τηγανητούς ολούς, χταποδάκι λιαστό, σαγανάκια, κοτόπουλο μαγειρεμένο με μπάμιες, πιτσούνια (ειδικά τα βράδια, στην ομώνυμη ταβέρνα), και για ψάρι η μοναδική κατσούλα η τηγανητή.

Αλήθεια, ποιος δεν θυμάται τις σκηνές χορού στην ταινία του '56 «Διακοπές στην Αίγινα», με τη Βουγιουκλάκη και τον Μπάρκουλη; Με τα θρυλικά γκαρσόνια, τον Ανδρέα και τον τοπικό ψαρά, τον Μπάμπη;

Τα απογεύματα οι πανέμορφες κυράδες –ορισμένες σκέτες καλλονές– με τα ροζ ψαράδικα παντελόνια, περιποιημένες και με τους συζύγους για κάποιο κους κους, άλλοι για χορό, ακούγοντας τη Ramona και άλλοι για χαρτοπαιξία, μέχρι να ανατείλει ο ήλιος της επόμενης ημέρας. Πάθος τεράστιο μεγάλο τότε, η πράσινη τσόχα. Και εμείς τα παιδιά στα ποδήλατα, ξεκινούσαμε σαν σε κομβόι για γλυκό στο «Αιάκειο», σινεμά στο «Ολύμπια» ή νωρίς το βράδυ για χορό στα κλαμπ. Όμως, τα χρόνια κύλησαν, έφυγαν. Οι συνήθειες άλλαξαν. Και πολλοί από τους πιο πάνω συνέχισαν με το λεωφορείο της ζωής, σε άλλους παραθεριστικούς ελληνικούς παραδείσους, όπως η Ύδρα, οι Σπέτσες, η Μύκονος, και πάει λέγοντας. Μα ο Φάρος έμεινε εκεί. Καθώς και όσοι είχαν προβλέψει να αγοράσουν κάποιο οικόπεδο για να κτίσουν. Όμως, με μια απρόσμενη απόφαση του 1984, ο χώρος, όπου ο καθένας έκανε το μπάνιο του, έκλεισε και έγινε επέκταση του λιμανιού για τις βάρκες και για σκάφη άλλων, τρίτων. Η ζωή ξαφνικά σταμάτησε. Οι τοπικοί επαγγελματίες, παρ' όλες τις κατά καιρούς φιλότιμες προσπάθειες, αραίωσαν. Το ομώνυμο ξενοδοχείο και αυτό φέτος σταμάτησε να δουλεύει. Μόνο η ταβέρνα του τότε «Στρατηγού» παλεύει στο μοναχικό αυτό τοπίο. Και ήρθε σταθερά, αλλά κυριολεκτικά, η απαξίωση, η ερήμωση της πάλαι ποτέ θρυλικής πολύβουης περιοχής. Γιατί για κάποιον που έζησε εκείνες τις καλοκαιρινές νύκτες και ημέρες, συγκρίνοντας το τότε με το ερημωμένο σήμερα, με θλίψη και μόνον μπορεί να γεμίσει η ψυχή του. Και, για να κάνεις ένα μπάνιο, που άλλοτε το είχες στα πόδια σου, τώρα πρέπει να διανύσεις απόσταση 3 χιλιομέτρων για να δροσιστείς. Δεν θα κουράσω όμως άλλο. Απλά, κλείνοντας, θα ήθελα να αφιερώσω το χρονογράφημα αυτό στην τελευταία εκλεκτή ύπαρξη, γνήσια εκπρόσωπο εκείνης της εποχής, που πέρναγε εδώ τον περισσότερο καιρό, παρέα με τα πολυαγαπημένα της παιδιά και τα εγγόνια της, και που πρόσφατα έφυγε από κοντά μας. Την Ανίτα Αρβανίτη, μια γυναίκα, κάλλος αισθητικής, μα το βασικότερο, ανθρώπινης, ψυχικής και συναισθηματικής παρουσίας. Του Νίκου Σάνση