Μητρόπολη Πειραιά: Από το γραφείο του… 1917 στο σήμερα
Η Ιερά Μητρόπολη Πειραιά έχει μεγάλη ιστορία. Και σπουδαίο έργο, όχι μόνο για το μεγάλο λιμάνι και τους κατοίκους του, αλλά και για όλη την Ελλάδα.
Ισως να μην ξέρουν πολλοί για παράδειγμα ότι η μονή του Αγίου Σπυρίδωνα, που χρονολογείται από τον 11ο αιώνα, ήταν αποκούμπι για τους χριστιανούς. Ούτε ότι το μακρινό 1917 συστήθηκε το πρώτο αρχιεπισκοπικό γραφείο στον Πειραιά.
Πολλά μπορούμε να μάθουμε για την ιστορία της Μητρόπολης Πειραιά μέσα από το σημείωμα του κ.Δημητρίου Σ. Φερούση. ?πό το Ημερόλογιο τ?ς ?ερ?ς Μητροπόλεως Πειραι?ς 2008, ?φιερωμένο στό μυστήριο τ?ς ?κκλησίας καί στά ?νενήντα (90) έτη τ?ς τοπικ?ς ?κκλησίας το? Πειραι?ς.
Να θυμίσουμε ότι την προσεχή Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2022, και ώρα 11:30, θα λάβουν χώρα τα εγκαίνια στο «Μαρινάκειον Μέλαθρον», όπου θα στεγαστούν τα νέα γραφεία της Ιεράς Μητρόπολης Πειραιώς.
Το νέο Διοικητικό Κέντρο της Ι.Μ. Πειραιώς ανακαινίσθηκε από τον κ. Βαγγέλη Μαρινάκη, εις μνήμη του πατέρα του, Μιλτιάδη.
Ας διαβάσουμε λίγα για την ιστορία της Μητρόπολης:
? ο?κοδόμηση τ?ς χριστιανικ?ς Πίστης στούς α??νες πού πέρασαν ?πέστη πολλές περιπέτειες καί ?δύνες, καθώς και ? ?πανταχο? ?λληνισμός. ? Πειραιάς ?μως πάντοτε ?ς φιλόθρησκος καί ε?ρηνικός ο?δέποτε ?μεινε μόνος καί ?προστάτευτος ?πό τήν ?κκλησία του, τήν ?κκλησία το? Χριστο?.
?κόμα καί κατά τούς ?τελείωτους χρόνους τ?ς μοναξι?ς καί τ?ς ?ποξένωσης, δείγματα ?ρχαιολογικά φανερώνουν ?τι καί ναούς χριστιανικούς ε?χε καί ? λαός ?πικοινωνο?σε ?κκλησιαστικά καί πνευματικά μέ τήν ?θήνα. Καί συχνά μέ τά γύρω νησιά το? Σαρωνικο?, ?κτελώντας ?νετα τά θρησκευτικά του καθήκοντα συμμετέχοντας ?νεργά στίς συνάξεις τ?ς ?κκλησιαστικ?ς κοινότητας. Κατά τό παρατεταμένο σκοτάδι τ?ς Φραγκοκρατίας και Τουρκοκρατίας ο? λίγοι κάτοικοι το? Πειραι? κυρίως κολλ?γοι, βοσκοί και ψαράδες ε?χαν θρησκευτικό μόνιμο ?ποκούμπι τή Μονή το? ?γίου Σπυρίδωνα, ? ?ποία ?δη ?πό τόν 11ο α?ώνα ?ταν ? σταθερός και ?διατάραχτος κάτοικος, τροφός καί φρουρός τ?ς πίστης καί τ?ς ?κκλησιαστικ?ς ?λπίδας τ?ν χριστιαν?ν -καί ?χι μόνο το? Πειραι?.
?ποδεχόμενος ντόπιους καί ξένους προσκυνητές γιά νά τούς φιλοξενήσει, νά τούς ε?λογήσει καί νά τούς περιθάλψει μέσα στό ?ρθόδοξο, ζωντανό φρόνημα καί κλίμα. Μάλιστα ?ναφέρεται ?τι καί ο? Το?ρκοι ?γάδες καί ?ρχοντες τ?ς ?θήνας ?στελναν τούς δούλους τους ?ς ?κπροσώπους τους κατά τόν πανηγυρισμό τ?ς ?ορτ?ς το? ?γίου Σπυρίδωνα, διαγωνιζόμενοι μεταξύ τους ποιός θά καταθέσει στόν ?γούμενο τά καλύτερα δ?ρα. Μετά τήν Παλιγγενεσία, ποιμαντικά καί Κανονικά, ? Πειραιάς συνέχισε να ?νήκει στην ?θήνα. Καί ?πιπλέον νά ?χει ?λάχιστους κατοίκους ?στε νά μήν μπορε? να συγκροτήσει δική του Τοπική ?κκλησία.
?τσι, γιά πολλά χρόνια, ? ?ερός Κλ?ρος το? Πειραι? καί ? πιστός λαός το? Θεο? ?ταν ?ναγκασμένος να ?νεβοκατεβαίνουν στήν Πρωτεύουσα προκειμένου νά τακτοποιο?ν καί νά ?πιλύουν ?κκλησιαστικά, προσωπικά καί ?λλα θρησκευτικά ζητήματα (γάμου, βαπτίσεων, κηδει?ν κ.λπ.). ?στόσο, παρά τίς δυσκολίες καί τήν ?πόμακρη ?πίβλεψη τ? διοίκησης, ? Τοπική ?κκλησία καί ?διαίτερα τό Τίμιο Πρεσβυτέριο ?νέπτυξε μιά πλούσια πνευματική δραστηριότητα. ?διαίτερα στόν ?εραποστολικό καί φιλανθρωπικό τομέα, πού ξεπέρασε τά σύνορα τ?ς πόλης. Ο? ?πλοί ?ερε?ς βρίσκονταν πάντοτε πλάι στίς καθημερινές ?νάγκες τ?ν κατοίκων. Καί μάλιστα πρωτοστατο?σαν σέ ?ργα ?γάπης καί συμπαράστασης ?ταν ?πέρχονταν πόλεμοι, φυσικές καταστροφές, κοινωνικές ?λλαγές καί ?λλες συμφορές.
Γράφει ? Σεβασμιώτατος Ποιμένας το? Πειραι? κύριος Σεραφείμ:
«? Πειραιάς μέ τόν ?ντιμο καί ?φοσιωμένο ?ερό Κλ?ρο του, τίς διάφορες ?δελφότητες, θρησκευτικές ?ργανώσεις καί ?ργανωμένες ?νορίες… ε?χε καταστε? φυτώριο πνευματικ?ς καί ?κκλησιαστικ?ς ζω?ς». Και ?πιπλέον ε?χε ?ναδείξει σπουδα?ες προσωπικότητες -κληρικούς καί λαϊκούς πού ?ποτέλεσαν ?σχυρό πνευματικό παράδειγμα, για ?λη τήν ?λλαδική ?κκλησία.
?μως, καθώς κυλο?σαν τά χρόνια καί ? ?λλάδα ?νακτο?σε ?λοένα τήν πρέπουσα θέση της στόν κόσμο, καί ? Πειραιάς α?ξανόταν πληθυσμιακά, πολιτικά, κοινωνικά καί ο?κονομικά. ?πως ?ταν φυσικό, ο? θρησκευτικές και ?κκλησιαστικές ?νάγκες τ?ν κατοίκων πολλαπλασιάζονταν, δυσκολεύοντας τόν λαό στην ?πικοινωνία του μέ την ?ρχιεπισκοπή ?θην?ν.
?τσι προέκυψε στήν ?ρχή ? σκέψη ?δρυσης στόν Πειραιά ?νός «Γραφείου» ξεχωριστο? τ?ς ?ρχιεπισκοπ?ς γιά τήν ?μεση ?ξυπηρέτηση το? Χριστεπώνυμου πληρώματος, καί μι?ς, κάποιας α?τονομίας. Γι’ α?τό και τό 1917, ?πί Μητροπολίτου ?θην?ν κυρο? Θεοκλήτου Α΄ (Μηνοπούλου, 1902- 1917 καί 1920-1921), συστήθηκε στό ?πίνειο «?ρχιεπισκοπικό Γραφε?ο». Στο ?πο?ο πρ?τος ?ρχιεπισκοπικός ?πίτροπος τοποθετήθηκε ? Πρωθιερέας ?λέξανδρος Ψυχογιός πού ?ταν καί προϊστάμενος το? Καθεδρικο? Ναο? τ?ς ?γίας Τριάδος. Καί τό Γραφε?ο φιλοξενήθηκε ?κε?.
?στόσο πρίν ?πό τό 1917, καθώς σημειώνει ? ?πίσκοπος Θαυμακο? (Μητροπολίτης Μεσσηνίας κυρός Χρυσόστομος Θέμελης) στο «Λεύκωμα Πειραι?ς» το? 1958, ?ντιπρόσωπος το? Μητροπολίτη ?θην?ν διετέλεσε και ? ?ερέας Μιχαήλ Φελάνης. ? ?πο?ος καί ?ξέδιδε τίς ?δειες γάμου στόν Πειραι?.
?κολούθησε στήν ?δια θέση ? Πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Ε?σταθίου πού ?ταν ?φημέριος το? ?γίου Νικολάου ?πό τό 1920 ?ως τό 1922. Μάλιστα τό Γραφε?ο στεγάστηκε στό σπίτι του ?κείνη τήν περίοδο.
Γιά δεύτερη φορά ?νέλαβε καί πάλι ?ς ?κπρόσωπος το? Μητροπολίτη τ?ς ?θήνας ? μακαριστός Πρωτοπρεσβύτερος ?λέξανδρος Ψυχογιός. Καί τό Γραφε?ο στεγάστηκε ξανά στήν ?γία Τριάδα. ? θητεία του διάρκεσε ?πό τό ?τος 1922 ?ως τό 1923. ?πό ?κείνη τή χρονολογία, ?μως, καί στό ?ξ?ς, ? ?ντιπροσώπευση ?ναβαθμίστηκε. ?νέλαβε Βοηθός ?πίσκοπος ?ς ?κπρόσωπος το? ?ρχιεπισκόπου στόν Πειραιά, καί τό 1932 μέ πρωτοβουλία το? ?πισκόπου Βρεσθένης κυρο? Γερμανο?, (?ργότερα Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλουπόλεως) μεταφέρθηκαν τό Γραφε?ο σέ ξεχωριστό μισθωμένο ο?κημα ?πί τ?ς ?δο? Μαρκένζη Κίνγκ, σήμερα Σωτ?ρος Διός ?ρ. 14.
ΒΟΗΘΟΙ ΕΠΙΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΠΟΙΜΕΝΕΣ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ
Στά πενήντα περίπου χρόνια ?πό το 1917 ?ως τό 1965 ?που ?δρύθηκε ? ?ερά Μητρόπολη Πειραι?ς, διαποίμαναν μέ ?εραποστολικό ζ?λο, ε?θύνη καί ?γάπη την Τοπική ?κκλησία το? Πειραι? κληρικοί τ?ν ?ποίων τό πνευματικό κύρος καί ? ?πίδραση στό λαό ?π?ρξαν ?ποφασιστικ?ς σημασίας. ?λοι τους (πάνω ?πό ε?κοσι) διαποίμαναν τήν Τοπική ?κκλησία μέ ?μεμπτο βίο καί δημιουργικότητα. Καί διατήρησαν μέ σθένος καί μαχητικότητα τήν ?νότητα τ?ς ?κκλησίας καί το? λαο?. ? νέος Ποιμενάρχης το? Πειραι? κύριος Σεραφείμ, μνημονεύει, ?κφράζοντας τιμή καί σεβασμό πρός ?λους α?τούς, κατά τήν ?κφώνησή το? ?νθρονιστηρίου λόγου του, τήν Κυριακή, 19 Μαρτίου 2006 μέ συγκίνηση και ε?γνωμοσύνη, λέγοντας:
«Ε?σερχόμενος διά τ?ς θύρας (?ω. ι΄, 2) ε?ς τήν α?λήν τ?ς Πειραϊκ?ς ?κκλησίας, την ?ποίαν μο? ?νοιξεν ? χάρις το? ?γίου Πνεύματος μέ ?ξήντα τρε?ς τιμίας κλε?δας, ?πιθυμ? πρωτίστως νά ?ποτίσω φόρον τιμ?ς καί βαθυτάτου σεβασμο? ε?ς τά ?ερά πρόσωπα καί το ?γιον ?ργον τ?ν σεπτ?ν προκατόχων μου, το? Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου πρώην Πειραι?ς κυρίου Καλλινίκου, το? ?πό ?ωγ?ν, «ο? α?τό τό κατάστημα μεγάλη μαθητεία, ? δέ πραότης α?το? δύναμις» (?γν. Τραλλ. ΙΙΙ, 2) καί το? ?ν σκηνα?ς δικαίων κυρο? Χρυσοστόμου, το? ?πό ?ργολίδος, πρώτου Μητροπολίτου Πειραι?ς. ?πίσης τ?ν μακαριστ?ν Μητροπολιτ?ν καί ?ρχιεπισκόπων ?θην?ν, ?πό Θεοκλήτου το? Α΄, ?δρυτο? το? ?ρχιερατικο? Γραφείου Πειραι?ς, μέχρι καί Θεοκλήτου το? Β΄, ο? ?πο?οι ?ποίμαναν θεοφιλ?ς τό ?πίνειον μαζί μέ τό ?στυ. ?κόμη τ?ν ?γίων ?ρχιερέων, ο? ?πο?οι ?πό το? 1926 ?ργάσθηκαν φιλοτίμως ε?ς τόν ?γρόν τ?ς Πειραϊκ?ς ?κκλησίας ?ς ?ρχιεπισκοπικοί ?ντιπρόσωποι: Το? Μητροπολίτου Κρήνης Καλλινίκου (το? κατόπιν ?λασσ?νος), το? ?πισκόπου Σεβαστείας Γερβασίου (μετά τα?τα Μητροπολίτου Γρεβεν?ν), το? Σταυρουπόλεως Θεοκλήτου (?ργότερον ?ρχιεπισκόπου ?θην?ν), το? Βρεσθένης ?νθίμου (κατόπιν Τριφυλίας καί ?λυμπίας), το? Χριστουπόλεως ?ακώβου (?στερώτερον ?ρχιεπισκόπου ?θην?ν), το? Βρεσθένης Γερμανο? (κατόπιν Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως), το? Σταυρουπόλεως Γεωργίου (μετέπειτα Καλαβρύτων καί Α?γιαλείας), το? Μαραθ?νος Δαμασκηνο? (κατόπιν Ναυπακτίας καί Ε?ρυτανίας), το? Ε?ρίπου ?λεξίου (κατόπιν Ζακύνθου), το? Ρωγ?ν Διονυσίου (μετέπειτα Σερβίων καί Κοζάνης) καί το? Θαυμακο? Χρυσοστόμου (μετέπειτα Μεσσηνίας). Τέλος, το? μακαριστο? Μητροπολίτου ?δρας κυρο? Προκοπίου, Τοποτηρητο? τ?ς Μητροπόλεως ?πό τ?ς ?δρύσεώς της, μέχρι τ?ς ?ναδείξεως το? πρώτου κυριάρχου Μητροπολίτου. ?ποκλίνομαι ?νώπιον ?λων καί ?πικαλο?μαι τάς ε?χάς των νά μέ συνοδεύουν ε?ς τήν ποιμαντορικήν μου πορείαν».
?λοι α?τοί πού ?ποίμαναν τήν Τοπική ?κκλησία το? Πειραι? μέχρι σήμερα, μαζί με τό λαό το? Θεο? ?ποτελο?ν τήν ?ρραγή ?νότητα τ?ς ?κκλησίας. Ε?ναι τό ?διο τό Σ?μα τ?ς ?κκλησίας μέ Κεφαλή τόν Σαρκωθέντα Λόγο. ? ?πο?ος διαφυλάττει καί συντηρε? τη διαχρονικότητα τ?ς ?κκλησίας Του διαμέσουτ?ς Θείας Ε?χαριστίας.
«? σύνδεσις τ?ς θείας Ε?χαριστίας προς τήν συνείδησιν ?τι ο? πολλοί ?νο?νται δι’ α?τ?ς καί ?ν α?τ? ε?ς ?ν σ?μα, ο?χί δέ ε?ς ο?ονδήποτε σ?μα, ?λλ’ ε?ς τό σ?μα το? Χριστο?, καθιστάμενοι ο?τω ?ν, ?λλά ε?ς, α?τός ο?τος ? «ε?ς Κύριος κε?ται βαθύτατα ?ρριζωμένη ε?ς α?τάς τάς ?στορικάς καταβολάς τόσον τ?ς θείας Ε?χαριστίας ?σον καί τ?ς ?κκλησίας» (? Περγάμου ?ωάννης Ζηζιούλας).
ΤΟ ΤΙΜΙΟ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΙΟ ΚΑΙ ΤΑ ΦΥΤΩΡΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ
Σέ ?λο α?τό τό διάστημα τ?ν ?νενήντα χρόνων (1917-2007) ?κκλησιαστικ?ς καί πνευματικ?ς παρουσίας, ?λλά καί πρίν, πολυσήμαντο ρόλο στήν Τοπική ?κκλησία ?πως ?ναφέραμε, διαδραμάτισε τό σεβάσμιο και ταπεινό Πρεσβυτέριο. Ο? ?πλοί παπάδες -?γγράμματοι καί μή-, ο? ?πο?οι δέν ?μεναν μόνο διάκονοι στά λειτουργικά τους καθήκοντα στίς περίπου τότε (1940) 45 ?νορίες. ?λλά μέ ?ληθινό ?εραποστολικό πάθος, α?τοθυσία καί προσφορά κάλυπταν μέ μόχθο τίς τεράστιες φιλανθρωπικές καί ψυχικές ?νάγκες το? ποιμνίου τους, ?δρύοντας ταυτόχρονα Συλλόγους, ?ργανώσεις, Σωματε?α καί ?δελφότητες σέ ?λες τίς περιοχές ?κτός το? Κέντρου το? Πειραι?, ?πως ?ταν ? Δραπετσώνα, ? Νίκαια, τό Κερατσίνι, ? Κορυδαλλός, τό Νέο Φάληρο, ? ?γιος Γιάννης το? Ρέντη καί τό Πέραμα.
Μάλιστα προκαλε? ?κπληξη τό ε?ρος τ?ν πνευματικ?ν α?τ?ν καί φιλανθρωπικ?ν φυτωρίων ?κκλησιαστικ?ς ζω?ς καί ?κτινοβολίας τ?ς χριστιανικ?ς πίστης, καθώς καί ? ?νταπόκριση πού ε?χαν ?πό τή σύσσωμη Τοπική Κοινωνία. ? ?ποία σχεδόν στό σύνολό της ?ταν ?ρρηκτα συνδεμένη μέ τήν ?κκλησία της, τήν ?νορία της, τούς ταπεινούς καί συχνά ρακένδυτους ?ερε?ς της καί μέ τίς δραστηριότητες πού σέ καθημερινή βάση γίνονταν συλλογικά στούς Ναούς το? Πειραι?.
Γι’ α?τό ε?ναι ?στορικά ?ναγκα?ο, ?λλά και ?νεκα δικαιοσύνης νά ?ναφερθο?ν μερικά ?νόματα ?π’ α?τά τά συλλογικά, πνευματικά φυτώρια πού μέ σπουδαίους καί φωτισμένους ποιμένες, καθώς καί ε?λογημένους λαϊκούς θεολόγους καί μή, κράτησαν ?λόκληρες δεκαετίες καί κρατο?ν καί σήμερα τίς ?κκλησιαστικές Θερμοπύλες, διατηρώντας ?ναμμένη τή δάδα τ?ς ?ρθοδοξίας καί τ?ς Ρωμιοσύνης στίς καρδιές το? λαο?, ?πως ε?ναι:
? «?γάπη» (1899), ? «?νάπλασις» (1887),τό «Γιαννακοπούλιο ?θνικοθρησκευτικό ?δρυμα» (1925), ? «Ζωή» (1907), ? «Καλός Ποιμένας» (1940), ? «Καλός Σαμαρείτης» (1890), ? «Λυτρωτής» (1950), ο? «Ρακοσυλλέκτες ?γάπης» (1960), ? «Σωτήρ» (1960), το «Παιδικό Σπίτι» (1970), ο? «Τρε?ς ?εράρχες» (1929), ? «Παράκλητος» (1947), ? «?ερός Πολύκαρπος» (1926), ? «?ερός Σύνδεσμος» (1923), ? «Φιλική ?ταιρεία» (1930), ? «Χ.Α.Ε.Ε» (1920), ? «Χριστιανική ?ργάνωση Νέων» (Χ.Ο.Ν. 1933), ? «Χριστιανική ?νωση Νεανίδων» (Χ.Ε.Ν. 1970), καί ?λλες πολλές ?δελφότητες, ?νοριακές ?ργανώσεις καί συνάξεις τ?ν ?ποίων ο?κ ?στιν ?ριθμός!
Τό περιληπτικό α?τό διάγραμμα ?ερ?ς μνήμης καί τιμ?ς σέ πρόσωπα καί συλλογικούς φορε?ς πού ?δρασαν στόν ε?ρύτερο Πειραιά, πάντοτε κάτω ?πό τή σκέπη και προστασία τ?ς Τοπικ?ς ?κκλησίας, ε?ναι μικρό μόνο μέρος το? τεράστιου καί ?νυπολόγιστου ?ερασποστολικο? ?ργου πού πραγματοποιήθηκε κυρίως ?πό τό Τίμιο Πρεσβυτέριο στό διάστημα τ?ν τελευταίων ?νενήντα ?τ?ν (1917-2007) καί ?χι μόνο. Καί ?ποτελε? ?πόδοση δικαιοσύνης, καθώς και ?φορμή δικαιολογημένης καύχησης καί ?ορτασμο?. ?φο? κανείς, μά κανείς δέν μπορε? νά ?πειλήσει ? νά θάψει τήν ?στορία, ? ?ποία συχνά ?μφανίζεται ?μείλικτη και ?παιτητική στή διαχρονία τ?ν καιρ?ν και στό γύρισμα τ?ν συγκυρι?ν.
Στήν παρο?σα περίπτωση ?νθρωποι ταπεινοί -κληρικοί καί λαϊκοί- μέ φρόνημα ?κκλησιαστικό, μορφωμένοι καί μή, μέ ψυχή καί ?δανικά ?ναζωπύρωσαν, ?ναμόρφωσαν καί κράτησαν ?ψηλά τόν θρησκευτικό βίο στόν Πειραιά. Τήρησαν μέ ?νιδιοτέλεια και α?στηρότητα τά ?κκλησιαστικά διακονήματα. Καί κατάφεραν νά διατηρηθε? ?τόφια καί ?σβηστη ? καθαρή πίστη στίς παραδόσεις, στό γενέθλιο ?ρθόδοξο φρόνημα και στήν ?νθρώπινη αλληλεγγύη.
Ο? ?φημέριοι -α?τοί ο? ?ρωες- ?ξιοι συνεχιστές τ?ν πρώτων πρεσβυτέρων τ?ς χριστιανικ?ς διακονίας, φυσικοί ?ργανωτές και προϊστάμενοι το? ?κκλησιαστικο? κυττάρου πού λέγεται ?νορία, ?δωσαν καί τή ζωή τους προκειμένου νά ?νακουφίσουν πνευματικά, ψυχικά καί ?λικά τό λαό το? Θεο?, γνωρίζοντας ?τι: «? ?εραποστολική ?ργασία προϋποθέτει ?φοσιωμένο πιστό ?ργάτη, ? ?πο?ος ε?ναι ?τοιμος νά γίνει «το?ς π?σι… τά πάντα, ?να πάντας τινάς σώσ?» (Α΄Κορινθ. 9, 22). Κι ?κόμα νά θυσιάσει τή ζωή του για τό σκοπό α?τό.
πηγη ingr