Κ. Βαρώτσος: «Ο κόσµος παράγει πολιτισµό, όπως ο τόπος παράγει Ιστορία…»

Ο διεθνούς φήµης γλύπτης και ευρηµατικός εικαστικός, µε έδρα πάντα την αγαπηµένη του Αίγινα, µιλάει στο SM, µε αφορµή τη διπλή έκθεσή του στον Πόρο. Συνέντευξη στη Σίλα Αλεξίου, Φωτό: Κατερίνα Λεούση ?ιάλογο... µε τα εκθέµατα του Αρχαιολογικού Μουσείου Πόρου, ευρήµατα από την Αρχαία Τροιζήνα, την Καλαυρία και τα Μέθανα, «άνοιξε» ο γνωστός ανά τον κόσµο γλύπτης Κώστας Βαρώτσος, απαντώντας σε µια πρόκληση. Με σεβασµό στον αρχαίο ελληνικό πολιτισµό, οι διακριτικές παρεµβάσεις του Βαρώτσου τράβηξαν για άλλη µία φορά τα βλέµµατα στη γειτονιά του Σαρωνικού, που απολαµβάνει από το σπίτι του στην Αίγινα. Με κάδρο τη θάλασσα, ο ευρηµατικός εικαστικός µιλάει στο SM γι’ αυτή την εµπειρία του, για τον ελληνικό πολιτισµό, για την Αίγινα, για τον «?ροµέα»... «Η επέµβαση –γιατί περί αυτού πρόκειται– στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πόρου είναι µια προσπάθεια διαλόγου µε τον αρχαίο ελληνικό πολιτισµό. Ήταν µια ιδέα της Τατιάνας Σπινάρη (σ.σ. Ιδιοκτήτριας της γκαλερί ''Citronne'' στον Πόρο), την οποία συµµερίστηκα µε πολλή χαρά. Αποτέλεσε µεγάλη έκπληξη για µένα ότι τη συµµερίστηκε και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συµβούλιο, δίνοντας τη σχετική άδεια. Κατά την εξάµηνη προετοιµασία προσπάθησα να ανοίξω διάλογο µε τα ίδια τα εκθέµατα του Αρχαιολογικού Μουσείου Πόρου. Άρχισα να τοποθετώ τον εαυτό µου σε µια µη χρονική διάσταση, και πραγµατικά µε εξέπληξαν οι δύο εξαιρετικές αρχαιολόγοι µε την ανεκτικότητά τους. Η Μαρία Γιαννουλάκη, αρχαιολόγος του Μουσείου Πόρου, η οποία επιµελήθηκε την έκθεση σε συνεργασία µε την Τατιάνα Σπινάρη-Πολλάλη, και η Στέλλα Χρυσουλάκη, προϊσταµένη της ΚΣΤ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων». Ήταν πρόκληση για εσάς; Ήταν. Έπρεπε να ψάξω να βρω τη χαµένη  διαστρωµάτωση του δικού µας πολιτισµού.  Γιατί πρέπει να ξέρετε ότι η σχέση µας µε τον αρχαίο ελληνικό πολιτισµό εδώ, στην Ελλάδα, είναι εντελώς διαφορετική από τη σχέση που έχει αναπτυχθεί σε άλλα κράτη. Λόγω πολλών αιτίων, η σχέση µεταξύ αρχαίου πολιτισµού, σύγχρονου και βυζαντινού είναι προβληµατική. Κι αυτό γιατί η µετα-βυζαντινή περίοδος οδήγησε σε µια εσωστρέφεια, που απενεργοποίησε την έννοια  της εξελικτικότητας. Και η αδυναµία αυτή, που αναπτύχθηκε σε... µαύρες στιγµές, µας εµπόδισε να εξελιχθούµε. Γιατί το λέτε αυτό; Να σας πω. Μόλις επέστρεψα από ένα ταξίδι στην Καππαδοκία, καλεσµένος του τουρκικού κράτους, όπου είχα την τύχη να δω τοιχογραφίες της προβυζαντινής περιόδου –του 1100– και διαπίστωσα πόσο πρωτοπόρες ήταν σε σχέση µε την Αναγέννηση της Ιταλίας. Είδα δηλαδή πόσο δυναµική ήταν η πορεία εκείνης της περιόδου. Έχοντας βρει την προσέγγιση µεταξύ ιδεατού, πνευµατικού και πραγµατικού χώρου, συνέβαλε στην Αναγέννηση, εµπνέοντας τους µετέπειτα, τον Μιχαήλ Άγγελο και τους άλλους. Βλέπουµε λοιπόν ότι η Αναγέννηση ήταν η µεταφορά στη σύγχρονη εποχή της αρχαίας ελληνικής γραµµατείας, την οποία είχαν διαφυλάξει οι αρχαίοι Ρωµαίοι, ως θεµατοφύλακες των αξιών των αρχαίων Ελλήνων. Να επιστρέψουµε σε εσάς. Η παρουσία σας στα πολιτιστικά δρώµενα ανά τον κόσµο είναι αξιοσηµείωτη. Στην Ελλάδα ωστόσο τα έργα σας προκάλεσαν κατά καιρούς έντονες συζητήσεις. Είχα πράγµατι πολλές κόντρες στην Ελλάδα µε το σύστηµα της Τέχνης, αλλά παράλληλα και µια καταπληκτική σχέση µε τον κόσµο. Ο «?ροµέας», έργο του 1988, µου αποκάλυψε τη σχέση µου µε το πλατύ κοινό, που εµείς οι εικαστικοί δεν την έχουµε. Να ξέρετε ότι ο κόσµος καταλαβαίνει πολύ καλά. Αυτός ο κόσµος είναι που παράγει πολιτισµό, όπως αυτός ο τόπος παράγει Ιστορία. Τι συµβολίζει για εσάς ο «?ροµέας»; Είναι µια σύνθεση των θραυσµάτων σε µια καινούργια αισιόδοξη κίνηση. Αυτό δεν είναι η Ελλάδα; Φτιαγµένη από αυτά τα θραύσµατα; Το έργο είναι πολιτικό. Προτείνει µια πολιτική στάση. Το δηµόσιο έργο, αυτό που εκτίθεται δηµόσια, προτείνει πάντα µια πολιτική στάση. Αποτελεί έκφραση της πολιτικής που βιώνουµε. Συνεπώς προκαλεί και αντιδράσεις. Και η «Πόρτα», το έργο σας στο λιµάνι της Αίγινας, προκάλεσε αντιδράσεις. Η «Πόρτα» ήταν µια τραυµατική εµπειρία για την κόρη µου, που πήγαινε σχολείο στην Αίγινα και άκουγε τα σχόλια. Γι’ αυτό και µου άφησε κάποια πικρία. Γιατί στενοχωρήθηκε η κόρη µου. Εγώ ήµουν συνηθισµένος. Ο στόχος άλλωστε δεν είναι να προκαλέσεις. Στόχος είναι η ταύτιση µε τον πολιτισµό. Πώς επιλέξατε την Αίγινα ως τόπο µόνιµης κατοικίας; Τυχαία. Με έφερε ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο οποίος βρήκε τα δύο γειτονικά οικόπεδα στο βουνό, στους Τζίκηδες. Εγώ δεν είχα ποτέ δικό µου σπίτι, αλλά ο γάµος µου µε τη Νέλλη, όπως και το παιδί, βοήθησαν να αποκτήσω µια βάση. Από το 2006 και για πέντε χρόνια ζήσαµε στην Αίγινα µόνιµα. Η Χριστίνα τελείωσε στην Αίγινα το δηµοτικό. Μου αρέσει, γιατί δεν έχει τον εκχυδαϊσµό των άλλων νησιών. ?εν είναι µόνο η κοντινή απόσταση. Είναι το κλίµα, το φως, η ιστορικότητα του τόπου. Η Αίγινα θα µπορούσε να είναι πυρήνας παραγωγής πολιτισµού, αν οι Αιγινήτες είχαν αυτογνωσία... Στην Αίγινα έχετε και το εργαστήριό σας. Το κύριο εργαστήριο, ναι. ?ιατηρώ όµως εργαστήρια στην Αθήνα και στο Τορίνο. Έργα σας πού βρίσκονται; Στην Ελλάδα έξι έργα. Στην Αµερική πέντε µεγάλα έργα. Το έργο µου στο Παλµ Μπιτς βραβεύτηκε, το 1997, ως το καλύτερο έργο. Στην Ιταλία δεκατρία έργα. Στην Ελβετία τέσσερα έργα. Και στην Αίγυπτο, στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Τώρα έχω µια έκθεση στην Τοσκάνη και ετοιµάζω µια έκθεση στο Τορίνο. Ιδιώτες πελάτες έχετε; Ασφαλώς. Έτσι βγάζω και τα προς το ζην. Γιατί το κόστος των έργων µου είναι τόσο µεγάλο, που δεν είναι εύκολο να υπάρξει κέρδος από τα δηµόσια. Ενδεικτικά, σας αναφέρω ότι το τελευταίο που έφτιαξα για την Ελβετία στοίχισε 1.800.000 ευρώ. Η πραγµατική αµοιβή µου είναι η περιπέτεια που βιώνω για το κάθε έργο. Πρόκειται για περιπέτειες που σου αλλάζουν τη ζωή. Όπως αυτή που έζησα στα Απέννινα Όρη, όπου έµεινα έναν χρόνο για την ολοκλήρωση του έργου µου.