Νέα Γιάλτα εδώ και τώρα - Άρθρο του Μιχάλη Ψύλου

Οι υπουργοί Εξωτερικών του ΝΑΤΟ συναντώνται για πέμπτη φορά εφέτος και για άλλη μια φορά, στην κορυφή της ατζέντας είναι η Ουκρανία. Στο τεράστιο παλάτι του Τσαουσέσκου, στο  Βουκουρέστι, που πραγματοποιείται η συνάντηση, οι υπουργοί δεν εστιάζουν ωστόσο την προσοχή τους στις παραδόσεις όπλων στο Κίεβο, αλλά στο ερώτημα πώς θα επιβιώσουν οι Ουκρανοί στον επερχόμενο χειμώνα: Πώς θα φτάσουν γεννήτριες ντίζελ στην Ουκρανία όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Και άλλες συσκευές που μπορούν να βοηθήσουν στην παροχή ηλεκτρισμού και νερού στους ανθρώπους. Αυτά τα νέα μέτρα είναι προπαρασκευαστικά για τη διεθνή διάσκεψη χορηγών για την «υποστήριξη στην ουκρανική πολιτική αντίσταση», η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 13 Δεκεμβρίου 2022 στη Γαλλία.

Ο Γενικός Γραμματέας Γενς Στόλτενμπεργκ δικαιολόγησε το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ φροντίζει τώρα για την παροχή πρακτικής βοήθειας επιβίωσης των Ουκρανών, στην αλλαγή στρατηγικής από τη ρωσική πλευρά. Σύμφωνα με τον Στόλτενμπεργκ, ο Πρόεδρος Πούτιν απέτυχε στρατιωτικά σε όλους τους στόχους του. Και γι’ αυτό απαντά τώρα «με όλες τις πιο βάναυσες επιθέσεις στις ουκρανικές πόλεις και στις ουκρανικές υποδομές και χρησιμοποιεί τον χειμώνα ως πολεμικό όπλο».

Αυτές ακριβώς τις εικόνες των ανθρώπων που παγώνουν στους δρόμους του Κιέβου, φοβούνται και οι στρατιωτικοί του ΝΑΤΟ. Γιατί τότε το ζήτημα μιας πιο μαζικής παρέμβασης της Δύσης θα προέκυπτε περισσότερο από πριν.

Ηδη, στο Βουκουρέστι, οι χώρες μέλη της Ανατολικής Ευρώπης πίεσαν και πάλι για ταχεία ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Η Πολωνία και οι τρεις δημοκρατίες της Βαλτικής υποστήριξαν ότι οι υποσχέσεις για χειμερινή βοήθεια και συστήματα αεράμυνας, δεν είναι αρκετές. Θέλουν η Ουκρανία να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ το συντομότερο δυνατό. Αυτό είχε υποσχεθεί το ΝΑΤΟ στο Κίεβο το 2008, αλλά δεν υπήρξε συγκεκριμένη δέσμευση – επειδή η Ουκρανία δεν είχε ποτέ εκπληρώσει τις απαιτήσεις του κράτους δικαίου, αλλά και γιατί θα ήταν casus belli για τη Μόσχα.

Ωστόσο, δεν είναι σαφές γιατί οι Ανατολικοευρωπαίοι επαναφέρουν το θέμα στην ημερήσια διάταξη του Βουκουρεστίου. Επειδή η συντριπτική πλειοψηφία των μελών της Συμμαχίας θεωρεί ότι η συζήτηση για μια ένταξη της Ουκρανίας είναι ένα άκαιρο θέμα. Οι διπλωμάτες του ΝΑΤΟ δηλώνουν ομόφωνα ότι η συμμαχία δεν μπορεί κατ’ αρχήν να δεχτεί χώρες που εμπλέκονται σε περιφερειακές συγκρούσεις ή πολέμους. Γιατί τότε το ΝΑΤΟ  θα παρασυρόταν σε πόλεμο με τη Ρωσία. Και οι ηγέτες του ΝΑΤΟ- τουλάχιστον οι στρατιωτικοί που ξέρουν τι σημαίνει πόλεμος- δεν φοβούνται τίποτα περισσότερο αυτή τη στιγμή.

Γραμμή αποσυμπίεσης
Μόνο τρελοί θα ήθελαν μια απευθείας σύγκρουση ΝΑΤΟ- Ρωσίας και δυστυχώς φαίνεται ότι πληθαίνουν στην Ανατολική Ευρώπη. Τη στιγμή μάλιστα που φαίνεται να υπάρχει πλέον μια «Γραμμή αποσυμπίεσης» μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσικής Ομοσπονδίας . Μια γραμμή επικοινωνίας της Ευρωπαϊκής Διοίκησης των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ και του Κέντρου Διαχείρισης Εθνικής Άμυνας της Ρωσίας, για την αποτροπή μεγαλύτερου κακού.

Αμερικανός αξιωματούχος αποκάλυψε μάλιστα ότι οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων στρατιωτικοί της Ουάσιγκτον, σήκωσαν τουλάχιστον μία φορά το τηλέφωνο για να μεταφέρουν τις ανησυχίες τους στη Μόσχα σχετικά με στρατιωτικές επιχειρήσεις κοντά σε κρίσιμες υποδομές. Η «γραμμή αποτροπής σύγκρουσης » είναι μόνο ένα από τα κανάλια με τους οποία οι Ένοπλες Δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας επικοινωνούν μεταξύ τους. Στη διάσημη φράση του, ο φον Κλαούζεβιτς, είπε ότι: «Ο πόλεμος δεν είναι παρά η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα». Ίσως τώρα, οι στρατιωτικοί και στις δυο πλευρές να κατανοούν καλύτερα ότι δεν πρέπει να θεωρηθεί ο πόλεμος ως «όργανο της πολιτικής», αλλά ως μια απειλητική καταστροφή, που πρέπει να αποφευχθεί.

Τώρα μένει μόνο να ελπίζουμε ότι η πολιτική θα εγκαταλείψει αυτό το καταστροφικό εργαλείο για να διαχειριστεί τις ευθύνες της.

Εκεχειρία
Προς το παρόν, ο πιο άμεσος στόχος είναι η επίτευξη εκεχειρίας που θα βάλει τέλος σε αυτήν την καταστροφική περιπέτεια για την Ουκρανία και επιζήμια για τη Ρωσία, τους λαούς και τα ευρωπαϊκά κράτη. Ωστόσο, ο δρόμος για την οικοδόμηση μιας πραγματικής διαρκούς ειρήνης θα είναι ανηφορικός. Είναι σχεδόν δεδομένο ότι η Ουκρανία θα πρέπει να εγκαταλείψει την Κριμαία.

Η εξίσου αυθαίρετη απόφαση του Πούτιν να εγκρίνει η Δούμα την προσάρτηση των κατεχόμενων περιοχών του Ντονμπάς δυσκολεύει επίσης μια λογική λύση.

Με αυτή την απόφαση του Πούτιν, το ζήτημα του Ντονμπάς μπορεί να λυθεί μόνο με τη νίκη μιας από τις δύο πλευρές, κάτι που είναι πολύ δύσκολο και επικίνδυνο ακόμη και για τη Ρωσία. Ούτε η πτώση του Πούτιν ή η κατάρρευση της Ρωσικής Ομοσπονδίας θα μπορούσε να είναι μια λύση. Οι συνέπειες της θα βύθιζαν ολόκληρη την παγκόσμια σκηνή.

Ένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται κατά της Ρωσίας είναι ότι το καθεστώς του Πούτιν είναι τουλάχιστον αυταρχικό, αν όχι δικτατορικό. Ο Στάλιν ήταν δικτάτορας, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο να συμμαχήσουν με τη Σοβιετική Ένωση για να πολεμήσουν τους Ναζί. Και ήταν ακριβώς στην Κριμαία, στη Γιάλτα, που έγινε μια διάσκεψη στην οποία αποφασίστηκε το πεπρωμένο της Ευρώπης.

Ίσως ήρθε η ώρα για μια νέα Γιάλτα στην οποία θα μετάσχουν για άλλη μια φορά οι Αμερικανοί, οι Βρετανοί και οι Ρώσοι, ίσως και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να καταλήξουν σε μια συνύπαρξη, αν όχι ειρηνική, τουλάχιστον όχι εχθρική. Γιατί μόνο μια τέτοια συνύπαρξη θα ήταν τώρα χρήσιμη για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο.

Ναυτεμπορική