Xαλαρότητα τέλος: Στις 8 Δεκεμβρίου, στο Ecofin, οι 27 αποφασίζουν τους όρους επαναφοράς του Συμφώνου Σταθερότητας – Το σχέδιο της ισπανικής προεδρίας
Οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ ελπίζουν να καταλήξουν σε συμφωνία για τους νέους κανόνες οικονομικής διακυβέρνησης στο τελευταίο Συμβούλιο Ecofin του έτους στις 8 Δεκεμβρίου.
Αυτό αναφέρεται σε δημοσίευμα του Karl De Meyer στην Les Echos με τον επισήμανση ότι ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών εμφανίζεται πολύ απορροφημένος από τα δημοσιονομικά προβλήματα του Βερολίνου.
Αναλυτικότερα, οι υπουργοί Οικονομικών είναι αισιόδοξοι για τις πιθανότητες ολοκλήρωσης των εργασιών για τη μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων της Ε.Ε στις 8 Δεκεμβρίου.
- Στο τέλος του 2023, υπενθυμίζεται, λήγει η ρήτρα αναστολής του «παλαιού» Συμφώνου Σταθερότητας και η ΕΕ πρέπει να επιδείξει στις αγορές μια νέα οικονομική διακυβέρνηση που να είναι ευανάγνωστη και αξιόπιστη. Αυτή πρέπει να επιτρέψει τον έλεγχο των δημόσιων οικονομικών των κρατών μελών, επιτρέποντας ταυτόχρονα τις δημόσιες επενδύσεις που απαιτούνται λόγω της κλιματικής κρίσης και της νέας γεωπολιτικής κατάστασης.
Το Παρίσι και το Βερολίνο, που βρίσκονταν σε αντιπαράθεση για πολλούς μήνες σχετικά με τον βαθμό ευελιξίας που θα έπρεπε να παραχωρηθεί στις πρωτεύουσες κατά τον καθορισμό της δημοσιονομικής τους πορείας, ήρθαν πιο κοντά το φθινόπωρο. Η γαλλογερμανική «υποχώρηση» στο Αμβούργο στις αρχές Οκτωβρίου, ακολουθούμενη από μια διμερή συνάντηση μεταξύ του Bruno Le Maire και του ομολόγου του Christian Lindner στο Βερολίνο στις 17 Οκτωβρίου, επέτρεψε την επίτευξη προόδου.
Επίσης, στις 22 Νοεμβρίου, ο Γερμανός καγκελάριος και η Ιταλίδα πρωθυπουργός ανακοίνωσαν σημαντική πρόοδο: «Είναι σαφές ότι καμία χώρα δεν θα αναγκαστεί σε θεραπεία λιτότητας», δήλωσε ο Scholz στην πρωθυπουργό της Ιταλίας, η οποία είναι η πιο υπερχρεωμένη από τα «μεγάλα» κράτη μέλη.
Η Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή, πρόκειται να συνεδριάσει αυτή τη Δευτέρα και την Τρίτη για να βελτιώσει τις διατυπώσεις και να ορίσει αυτόματους μηχανισμούς προσαρμογής, βάσει του συμβιβασμού που έθεσε στο τραπέζι η ισπανική Προεδρία της ΕΕ στις 8 Νοεμβρίου, αντίγραφο του οποίου εξασφάλισε η “Les Echos”. Το εν λόγω κείμενο ορίζει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να καταρτίζουν σχέδιο προϋπολογισμού για τετραετή περίοδο προσαρμογής (ή επταετή, εάν αναλάβουν μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις σύμφωνα με τους στόχους της ΕΕ), το οποίο θα βασίζεται σε πολυπαραγοντική «ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους».
Η έμφαση δίνεται στις χώρες των οποίων το χρέος υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ και/ή το δημόσιο έλλειμμα υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ. Ποιος είναι ο ρυθμός μείωσης αυτών των δύο ποσοστών; Πρέπει να ληφθεί υπόψη ή όχι το βάρος του χρέους, επί του οποίου οι πρωτεύουσες δεν έχουν έλεγχο; Ποιες περίοδοι πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τον υπολογισμό της επιθυμητής μέσης ετήσιας μείωσης του αποθέματος χρέους;
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, το Βερολίνο επιδιώκει να θέσει «σημεία αναφοράς» που θα αποτρέψουν τη «διμεροποίηση» των δημοσιονομικών ζητημάτων μεταξύ των πρωτευουσών και της Επιτροπής. Ταυτόχρονα, οι κανόνες πρέπει να παραμείνουν ρεαλιστικοί, εφαρμόσιμοι και μη αντικυκλικοί, διαφορετικά κινδυνεύει να επιστρέψει στις συνήθειες του «παλαιού συμφώνου». Μια ειδική διάταξη θα μπορούσε να διευκολύνει τις αμυντικές δαπάνες. Πριν από την ενεργοποίηση της διαδικασίας για το υπερβολικό έλλειμμα, η Επιτροπή θα πρέπει να θεωρεί τις αμυντικές δαπάνες ως «σχετικό παράγοντα» της δημοσιονομικής απόκλισης.
Σε σημείωμα που δημοσιεύθηκε στις 16 Νοεμβρίου, ο Jeromin Zettelmeyer, διευθυντής του Ινστιτούτου Bruegel, φοβάται ότι οι νέοι κανόνες δεν είναι «αρκετά πράσινοι». Κατά την άποψή του, «η συμβιβαστική πρόταση της 8ης Νοεμβρίου δεν είναι αρκετά φιλόδοξη για τις πράσινες επενδύσεις. Θα εμπόδιζε ένα κράτος μέλος να δρομολογήσει ένα επταετές επενδυτικό πρόγραμμα, ακόμη και αν συνοδευόταν από μείωση του ελλείμματος, επειδή θα αύξανε το χρέος κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου». Για τον οικονομολόγο, «το νέο σύμφωνο πρέπει να προσφέρει κίνητρα για επενδύσεις που υπερβαίνουν τα όσα είναι σήμερα δυνατά στο πλαίσιο των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας».
Επιπλέον, σημειώνεται, μια από τις τρέχουσες αβεβαιότητες συνίσταται στον αντίκτυπο της εσωτερικής δημοσιονομικής κρίσης που αντιμετωπίζει η γερμανική κυβέρνηση μετά την απόφαση των συνταγματικών δικαστών στην Καρλσρούη στις 15 Νοεμβρίου. Για να συμμορφωθεί με την απόφασή τους, ο Christian Lindner σχεδιάζει να επικαλεστεί για τέταρτη συνεχή χρονιά μια “έκτακτη κατάσταση” για να παρακάμψει το “φρένο χρέους” που κατοχυρώνεται στον βασικό νόμο. [..]
Ακόμα και αν οι 27 καταλήξουν σε συμφωνία την επόμενη εβδομάδα, οι νέοι κανόνες θα πρέπει να εγκριθούν από τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις αρχές του 2024 και συνεπώς δεν θα πρέπει να τεθούν σε ισχύ πριν από το 2025, διευκρινίζει, στη συνέχεια, ο συντάκτης. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία προχώρησε πολύ γρήγορα σε σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής για να περιορίσει τον πληθωρισμό, έχει καταστήσει σαφές ότι πρέπει να δει ένα συνεκτικό σύνολο κανόνων προτού εξετάσει το ενδεχόμενο χαλάρωσης των επιτοκίων.
Τέλος, υπενθυμίζεται ότι την 1η Δεκεμβρίου, ο οίκος αξιολόγησης S&P πρόκειται να γνωμοδοτήσει για την πιστοληπτική ικανότητα της Γαλλίας, για την οποία έχει «αρνητικές προοπτικές» Μια υποβάθμιση θα αυξήσει το κόστος δανεισμού για τη χώρα, επισημαίνει καταληκτικά ο συντάκτης.
Για τις χώρες της ευρωζώνης με πρόσφατη ιστορία προβλημάτων χρέους, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία, το οικονομικό χρέος της Γερμανίας φαίνεται σαν deja vu. Από το 2010 και μετά, βρέθηκαν στην δύσκολη θέση να προσπαθούν να εξηγήσουν στον Wolfgang Schauble, υπουργό Οικονομικών της Merkel, το σχέδιό τους για επιστροφή στον δρόμο της δημοσιονομικής ορθότητας. Μετά από παρότρυνση του Schauble, η Ελλάδα παραλίγο να εγκαταλείψει το ευρώ εντελώς, αναφέρεται μεταξύ άλλων.
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και τα κρατίδια είχαν αρχίσει να σχεδιάζουν την μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων ακόμη και πριν από την κρίση. Η έκτακτη ανάγκη τους έδωσε πρόσθετη ώθηση να επιδιώξουν ένα φρένο χρέους που κατοχυρώνεται στο σύνταγμα ως τρόπο αποκατάστασης της εμπιστοσύνης του κοινού.
Σημειώνεται ότι, καθώς χώρες όπως η Ελλάδα και η Ισπανία πάλευαν με τα δημόσια οικονομικά τους τα επόμενα χρόνια, το φρένο χρέους της Γερμανίας είχε λειτουργήσει. Παρόλο που η νότια Ευρώπη δυσκολευόταν, η γερμανική οικονομία άνοιξε υψηλές ταχύτητες λόγω της έντονης ζήτησης για τα προϊόντα της από την Ασία και τη Βόρεια Αμερική, επιτρέποντας στην κυβέρνηση όχι απλώς να εξισορροπήσει τον προϋπολογισμό της, αλλά να δημιουργήσει μια σειρά από πλεονάσματα, που κορυφώθηκαν το 2018 με 58 δισ. ευρώ.
Οι καλές εποχές τελείωσαν με την πανδημία. Η Γερμανία, μαζί με τον υπόλοιπο κόσμο, αναγκάστηκε να κάνει δαπάνες. Είχε τη δημοσιονομική ικανότητα να το πράξει, ωστόσο, καθώς η πανδημία δικαιολογούσε την άρση του φρένου του χρέους τόσο το 2020 όσο και το 2021.
Οι συνέπειες από την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία ανάγκασαν την κυβέρνηση να το κάνει ξανά το 2022. Αντλώντας από ειδικά κεφάλαια, ο Scholz και ο Lindner πίστευαν ότι θα μπορούσαν να αποφύγουν μια επανάληψη το 2023. Αλλά η απόφαση του δικαστηρίου ανέτρεψε αυτό το σχέδιο.
Η κατάργηση ή ακόμη και η μεταρρύθμιση του φρένου θα απαιτούσε από την πολιτική τάξη της Γερμανίας όχι απλώς να πείσει, αλλά και να συγκεντρώσει μια υπερπλειοψηφία στο κοινοβούλιο, κάτι που αυτή τη στιγμή είναι απίθανο, σημειώνεται μεταξύ άλλων.
