Ο Κων. Δασκαλάκης στον «Κύκλο Ιδεών»: Το κοινωνικό συμβόλαιο πρέπει να ξαναγραφτεί ( βίντεο)

Τα ηθικά διλήμματα που θέτει η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και η ικανότητα των ίδιων των μηχανών να λαμβάνουν ηθικές αποφάσεις, τέθηκαν στον πυρήνα του προβληματισμού της συζήτησης που είχαν ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του ΑΠΘ, Ευάγγελος Βενιζέλος και ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, καθηγητής του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Επιστήμης Υπολογιστών του ΜΙΤ και μέλος του Εργαστηρίου Πληροφορικής και Τεχνητής Νοημοσύνης του MIT στο πλαίσιο του ετήσιου συνεδρίου του Κύκλου Ιδεών, που φέτος έχει τίτλο

«Η Ελλάδα μετά V: Από την κρίση στην κανονικότητα ή η κρίση ως κανονικότητα;».

«Η χρήση των αλγορίθμων έχει αλλάξει την τελευταία εικοσαετία τον τρόπο που προσεγγίζουμε τη γνώση, τον τρόπο που κοινωνικοποιούμαστε, που αλληλεπιδρούμε με άλλους ανθρώπους. Η αγορά της πληροφορίας έχει αλλάξει, η αγορά των υπηρεσιών επίσης, έχει αλλάξει ακόμη και ο τρόπος που αναζητούμε σύντροφο. Αυτή η εξέλιξη δείχνει πόσο ο άνθρωπος έχει γίνει συμπληρωματικός με την τεχνολογία αλλά και πώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος προσαρμόζεται» σημείωσε ο διακεκριμένος επιστήμονας του ΜΙΤ.

«Η εξέλιξη αυτή επηρεάζει όλους τους τομείς της ζωής μας, από την εκπαίδευση έως την εργασία. Το κοινωνικό συμβόλαιο πρέπει να ξαναγραφτεί» τόνισε ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης για να παρατηρήσει ο Ευάγγελος Βενιζέλος, πως «δεν είμαστε μόνοι μας πλέον στο κοινωνικό συμβόλαιο, δεν είναι μόνο ένα συμβόλαιο μεταξύ ανθρώπων. Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας μη ανθρώπινους παράγοντες που δημιουργήσαμε εμείς οι ίδιοι και με τους όποιους όμως συνυπάρχουμε».

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος επικαλέστηκε το κλασικό παράδειγμα του αυτόνομου οχήματος, το οποίο, για να μειώσει τις απώλειες ενόψει ενός ατυχήματος, πρέπει να επιλέξει εάν θα χτυπήσει τον παππού ή τον εγγονό. Μπορεί ο αλγόριθμος, βάσει του οποίου κινείται το αυτόνομο αυτοκίνητο, να μάθει τι είναι ηθικό; Και πώς ορίζεται το ηθικό;

Όπως υπενθύμισε ο κ. Βενιζέλος, απασχολεί εντόνως τον νομικό κόσμο το ζήτημα της χρήσης τεχνητής νοημοσύνης και αλγορίθμων στην οργάνωση απονομή της δικαιοσύνης. Πολιτείες στις ΗΠΑ κάνουν ήδη χρήση των εργαλείων αυτών σε διάφορα στάδια της απονομής της δικαιοσύνης, όπως είναι για παράδειγμα η προσωρινή κράτηση.

«Ένας αλγόριθμος αποτυπώνει αυτό που βλέπει στα δεδομένα του» παρατήρησε ο κ. Δασκαλάκης. «Αν τα δεδομένα αυτά έχουν συλλεγεί με βάση στερεότυπα και διακρίσεις, ο αλγόριθμος θα αναπαράγει αυτά τα στερεότυπα και αυτές τις διακρίσεις» πρόσθεσε.

Το επιπλέον πρόβλημα που τίθεται, ανέφερε ο ίδιος, είναι πως οι αλγόριθμοι έχουν γίνει εξαιρετικά πολύπλοκοι. «Στην ουσία πρόκειται για "μαύρα κουτιά" που πρέπει να ανοίξουμε για να δούμε τι περιέχουν μέσα, να δούμε δηλαδή πώς και με μια κριτήρια καταλήγουν σε μια απόφαση. Χρειάζονται εργαλεία που θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε τι συμβαίνει μέσα σε αυτά τα "μαύρα κουτιά"». 

Πρόκειται για ένα τεχνολογικό άλμα την έκταση του οποίου δεν έχουμε κατανοήσει ακόμη πλήρως. Οι αλγόριθμοι, για παράδειγμα, είναι ικανοί πια να αναλύουν το περιεχόμενο της εικόνας και του λόγου. Ο κ. Δασκαλάκης ανέφερε χαρακτηριστικά πως υπάρχουν σήμερα αλγοριθμικά προγράμματα που έχουν την ικανότητα να αποτυπώσουν σε ένα ευσύνοπτο κείμενο το περιεχόμενο μιας προφορικής συζήτησης ή ακόμη και να γράψουν ποίηση μιμούμενοι το ύφος μεγάλων ποιητών, όπως παρατήρησε ο κ. Βενιζέλος.

Πόσο «ευαίσθητο» είναι όμως αυτό το σύστημα από το οποίο εξαρτάται πλέον μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς μας; «Όσο περισσότερο μεταφέρουμε τη δραστηριότητά μας σε αυτό το περιβάλλον τόσο πιο ευάλωτοι θα είμαστε απέναντι σε επιθέσεις» σχολίασε ο κ. Δασκαλάκης.