Ο Πειραιάς έχει μονάχα μια καρδιά, δεν την αλλάζει...

Πλατεία Κοραή: Παλιά και νέα κτίρια δίπλα-δίπλα, παλιές και νέες ιστορίες ειπωμένες από τα ίδια στόματα, ιστορικά μαγαζιά που άλλαξαν, καινούργια που ξεφύτρωσαν δίπλα τους... Η καρδιά ενός ζωντανού οργανισμού είναι μια πολύπλοκη διακλάδωση αιμοφόρων αγγείων, χωρίς τα οποία φυσικά η ζωή θα ήταν αδύνατη. Ο σφυγμός της είναι αυτός που καθορίζει τον ρυθμό του οργανισμού, αλλά και μια μεταβλητή που ακολουθεί όλες του τις αντιδράσεις. Το ίδιο συμβαίνει και με τον σφυγμό μιας πόλης. Που «χτυπάει» κυρίως σε ένα σημείο όπου όλα συναντιούνται, καταλήγουν και ξαναξεκινούν. Κομβικό σημείο του Πειραιά, για παράδειγμα, είναι η Πλατεία Κοραή. Πολιτικοδιοικητικό κέντρο, πιάτσα πολιτικών ζυμώσεων, μια ανάσα από την κεντρική αγορά της πόλης, πέρασμα για το κέντρο των... αποφάσεων και το λιμάνι (το να ζεις στον Πειραιά φαίνεται ότι απαιτεί να «πληρώνεις» τακτικά τα «διόδια» της πλατείας), σταθμός, τόπος για ραντεβού όλων των… ειδών, αλλά κι ελεύθερος χώρος αναψυχής για όλες τις ηλικίες. Η όψη της πλατείας Η Πλατεία Κοραή δείχνει ασφυκτικά κλεισμένη από την κίνηση των κεντρικών λεωφόρων και τα, μάλλον, μουντά της κτίρια – ανάμεσα στα οποία, βέβαια, υπάρχουν ξεχωριστά αρχιτεκτονικά στολίδια (όπως το κτίριο που στεγάζει τα γραφεία του ΚΚΕ και το κτίριο του πολιτιστικού πολυχώρου PASSPORT). Το σήμα κατατεθέν είναι το Δημοτικό Θέατρο, με τις άχαρες σκαλωσιές στην πρόσοψη –και όχι μόνο– και τον αδηφάγο βιομηχανικό γερανό να ξεπροβάλλει από τη νότια μεριά, σαν παράταιρος γίγαντας που ρίχνει τη σκιά του στην πόλη και επεμβαίνει στον ορίζοντα του βλέμματος. Έντονη βουή στους δρόμους, η μεγάλη διαφημιστική ταμπέλα της COSMOTE στη διασταύρωση Βασιλέως Γεωργίου και Ηρώων Πολυτεχνείου, άνθρωποι που πηγαινοέρχονται, άλλοι που περνούν, άλλοι που στέκονται ή κάθονται στη μικρή ιστορική πιάτσα των καφέ… εικόνα σύγχρονης πόλης. Αν λοιπόν η Πλατεία Κοραή ήταν ανθρώπινη καρδιά, θα ανήκε σε αμετανόητο καπνιστή, λάτρη της ζωής και... φιλόσοφο, γεμάτο βιώματα και γλυκόπικρες αναμνήσεις.

Τι δεν κατόρθωσε να αλλάξει το κύλισμα του χρόνου στην Πλατεία Κοραή; Ίσως το πιο βασικό της χαρακτηριστικό είναι ότι αποτελούσε –και εξακολουθεί να αποτελεί– χώρο πολιτικών διενέξεων

Οι αναμνήσεις της πλατείας Στην Πλατεία Κοραή συνυπάρχουν αρμονικά το παλιό και το νέο, τα παλιά βιώματα και τα νέα ήθη, αποδεικνύοντας περίτρανα ότι η ιστορία γράφεται κάθε μέρα που περνάει. Άναρχα και τυχαία; Μπορεί. Παλιά και νέα κτίρια δίπλα- δίπλα, παλιές και νέες ιστορίες ειπωμένες από τα ίδια στόματα, ιστορικά μαγαζιά που άλλαξαν, καινούργια που ξεφύτρωσαν δίπλα τους. Και μέσα σε όλο αυτό το αλισβερίσι, ένα αόρατο νήμα συνδέει το τότε με το σήμερα, διατηρώντας αναλλοίωτη την αξία της πλατείας για τους ανθρώπους που τη ζουν. Ποιος θα ξεχάσει το «Ακροπόλ», που δεν υπάρχει πια, αλλά ήταν ένα από τα ιστορικότερα καφέ μέχρι το 1989, οπότε έκλεισε; Ακόμη, τη «Στάνη», που ήταν διάσημη για το παγωτό της σε όλο το Λεκανοπέδιο – και ίσως έχει ακόμη το καλύτερο καϊμάκι της Αττικής. Λειτουργεί δε κάτω από το Δημαρχείο από το 1935. Δεν είναι τυχαία η παρατήρηση των Σταύρου Βοϊδονικόλα (νυν ιδιοκτήτη του ιστορικού μεζεδοπωλείου ΧΑΪ ΛΑΪΦ), Γιώργου Χουρδάκη (συνιδιοκτήτη του PASSPORT) και Νότη Ανανιάδη (συνεργάτη του S.M., αλλά και καλού συναδέλφου με ιστορία στον Πειραιά), όλων φανατικών και μόνιμων κατοίκων του Πειραιά, ότι «η Πλατεία Κοραή δεν έχει αλλάξει». Σε αντίθεση με την, επίσης Πειραιώτισσα κυρία Βαγγελιώ, που τη βρήκαμε στο θυρωρείο του Δημαρχείου και η οποία θεωρεί ότι η πλατεία έχει αλλάξει ριζικά. Γιατί οι μεν πρώτοι αναφέρονται στη λειτουργία της πλατείας για την καθημερινότητα των Πειραιωτών, ενώ η κυρία Βαγγελιώ στην όψη της… Πολιτική σαββατιάτικη εξέδρα Τι δεν κατόρθωσε να αλλάξει το κύλισμα του χρόνου στην Πλατεία Κοραή; Ίσως το πιο βασικό της χαρακτηριστικό είναι ότι αποτελούσε –και εξακολουθεί να αποτελεί– χώρο πολιτικών διενέξεων. «Οι συζητήσεις ξεκινούν από το πρωί του Σαββάτου για καφέ σε κάποια από τις καφετέριες και συνεχίζουν το μεσημέρι σε ένα από τα μεζεδοπωλεία των γύρω στενών με τσίπουρο» μας λέει ο κ. Ανανιάδης, και ο νους πάει αυτόματα στην αρχαία αγορά με τις συμποσιακές συζητήσεις, αλλά και στην Πλατεία Συντάγματος των αρχών του αιώνα, στα καφενεία της οποίας (που δεν υπάρχουν πια) ανεβοκατέβαιναν κυβερνήσεις. Στα γύρω από την Πλατεία Κοραή κτίρια, άλλωστε, βλέπει κανείς πολιτικά γραφεία όλων των βασικών πολιτικών παρατάξεων (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΚΚΕ, ΣΥΝ, ακόμα και της ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ), και καθεμία έχει το δικό της στέκι. Ιδίως τα Σάββατα, που είναι αφιερωμένα στην «πολιτική», με τον ίδιο τρόπο που οι Κυριακές ανήκουν αποκλειστικά στην «μπάλα»... Καφές, ψώνια και… αθλοπαιδιές Κλασικό πια πολιτικο – δημοσιογραφικό στέκι το «Εν Πειραιεί», καφέ στο οποίο κατέβαινε όλο το «εκσυγχρονιστικό» ΠΑΣΟΚ – εδώ πάντοτε έπινε ούζα, ως πρωθυπουργός, μετά τα Φώτα ο Σημίτης. Εδώ έχει κατέβει και έχει πιει τσάι δυο-τρεις φορές ο Γιώργος Παπανδρέου, ακόμη και ο νέος δήμαρχος Βασίλης Μιχαλολιάκος, μετά την εκλογική του νίκη, από εδώ πέρασε μια-δυο φορές, απολαμβάνοντας να δέχεται συγχαρητήρια από Πασοκτζίδες και αριστερούς, που αποτελούν κατά κύριο λόγο τους τακτικούς θαμώνες του. Άλλωστε, όλα σχεδόν τα ενεργά στελέχη της «Κεντροαριστεράς» του Πειραιά περνούν κάποια στιγμή από το «Εν Πειραιεί»... Οικογενειακή βόλτα... Ο κ. Σταύρος του ΧΑΪ ΛΑΪΦ, ιστορικού μαγαζιού της Πλατείας Κοραή, αναφέρεται στην πλατεία ως τόπο οικογενειακής βόλτας. Παππούδες και γιαγιάδες με τα εγγόνια τους, καφές για τους μεγάλους και… άφθονος ιδρώτας για τους μικρούς, που βρίσκουν επιτέλους την ελευθερία τους, καθώς –όπως μας λέει η κυρία Βαγγελιώ– στον Πειραιά δεν υπάρχουν πια πολλοί ελεύθεροι χώροι για τα παιδιά. Και πράγματι, όλες τις ώρες της ημέρας, η πλατεία γεμίζει με φωνές, μπάλα, κλάματα και… ματωμένα γόνατα. Εκεί καταλήγουν άλλωστε και οι γονείς με τα παιδιά τους ύστερα από τα ψώνια στους γύρω εμπορικούς δρόμους, επιμένοντας στο παραδοσιακό σουλάτσο που προσφέρει ο Πειραιάς, κρατώντας αντιστάσεις στη μόδα των μεγάλων πολυκαταστημάτων. Ραντεβού στο Δημοτικό Θέατρο Και όμως, συμβαίνει. Σε αντίθεση με την Ομόνοια και το «ραντεβού στου Μπακάκου», που σήμερα ισοδυναμεί με επιχείρηση πρόσβασης σε... πολεμική ζώνη, η Πλατεία Κοραή εξακολουθεί να διεκδικεί το χαρακτηριστικό του σημείου συνάντησης μεταξύ φίλων και αγνώστων. Ακόμη και μπροστά στο επί σειρά ετών ανακατασκευαζόμενο μετά πολλών εμποδίων Δημοτικό Θέατρο, οι Πειραιώτες διατηρούν ζωντανό τον Φάρο του δικού τους άστεως. Ραντεβού, λοιπόν, ανάμεσα σε περαστικούς, μαγαζιά, μαθητές με τσάντες, στελέχη και προύχοντες του τόπου, μύρια αυτοκίνητα βεβαίως και… στο βάθος λιμάνι! POST SCRIPTUM 1 Το ΧΑΪ ΛΑΪΦ είναι σήμερα και υπό τη διεύθυνση του κ. Βοϊδονικόλα, ένα καφέ με ιδιαίτερους μεζέδες, gourmet κουζίνα, αλλά και μεγάλη ιστορία. Άνοιξε το 1908, παρακαλώ, κι από εκεί έχει περάσει κάθε είδος κοινωνικής, οικονομικής, κινηματογραφικής αλλά και λογοτεχνικής ελίτ. Εκεί κάθισε ο Καβάφης, αλλά και ο Γκρέγκορι Πεκ, όπως και η Σοφία Λόρεν, όταν γυριζόταν στην Ύδρα «Το παιδί και το δελφίνι». Κι αν ο μεγάλος Αλεξανδρινός δεν είχε το «προνόμιο» της δημοσιότητας, ωστόσο οι παλιοί Πειραιώτες στήνονταν στην πλατεία για να δουν και να φωτογραφίσουν τους αστέρες του Χόλιγουντ. 2Το σημερινό PASSPORT, που λειτουργεί από το 2008, υπήρξε ένα από τα πρώτα ακίνητα που είχαν φτιαχτεί για κινηματογραφική χρήση στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Σήμερα, περνούν από εκεί μεγάλα ονόματα της ελληνικής μουσικής σκηνής (Θανάσης Παπακωνσταντίνου, Αλκίνοος Ιωαννίδης κ.ά.), αλλά και της λογοτεχνίας (Μένης Κουμανταρέας, Κική Δημουλά, Βασίλης Βασιλικός). Το PASSPORT δίνει ένα καινούργιο στίγμα στην πειραιώτικη ψυχαγωγία, αλλά κι έναν δικό του τόνο στην πλατεία, τον ρυθμό της οποίας κρατά ζωντανό έως αργά το βράδυ. Οι Πειραιώτες έχουν τις σταθερές τους: τον Ολυμπιακό, τις περιοχές που βγαίνουν, τα μαγαζιά που προτιμούν. Ανάμεσα στις σταθερές αυτές φαίνεται πως είναι και η Πλατεία Κοραή, τυπική στην όψη, ως μία ακόμα πλατεία μιας πόλης, ιδιαίτερη ως ένα μέρος που ο Πειραιώτης έχει συνδέσει με βιώματά του. Επιμέλεια: Σταμάτης Καλογερόπουλος