ρεπορτάζ: Μάχη Τράτσα*
Τα νέα κριτήρια του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για airbnb, ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια
Ανατροπή στις επιδοτήσεις τουριστικών επενδύσεων φέρνει το νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό (ΕΧΠ Τουρισμού). Στο τελικό draft, το οποίο συζητήθηκε την περασμένη Πέμπτη σε κλειστή σύσκεψη στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), περιλαμβάνεται ειδική ρύθμιση, η οποία στα υφιστάμενα κριτήρια και τη διαβάθμιση των ενισχύσεων ιδιωτικών τουριστικών επενδύσεων (μέσω ΕΣΠΑ, Ταμείου Ανάκαμψης κλπ.), προσθέτει τη χωροθέτησή τους, σε συνάρτηση με την ποιοτική τους διαβάθμιση (αστέρια).
Όλο το νέο χωροταξικό για τις τουριστικές επενδύσεις
Κορεσμένες περιοχές
Ειδικότερα, προτείνεται ότι, επενδύσεις που αφορούν στην κατασκευή νέων μονάδων ή στην επέκταση παλαιών δεν θα επιδοτούνται εάν βρίσκονται εντός κορεσμένων περιοχών (αλλιώς «περιοχές ελέγχου»). Αντίστοιχες επενδύσεις σε αναπτυγμένες περιοχές θα ενισχύονται μόνο εάν αφορούν καταλύματα άνω των 4 αστέρων, ενώ σε όλες τις υπόλοιπες θα μπορούν να επιδοτούνται και τουριστικές επενδύσεις άνω των 3 αστέρων.
Σε κορεσμένες περιοχές επιδοτήσεις για έργα που αφορούν στον εκσυγχρονισμό ξενοδοχειακών μονάδων θα δίνονται μόνο εάν ανήκουν ή αναβαθμίζονται σε κατηγορία τουλάχιστον 4 αστέρων. Για όλες τις υπόλοιπες περιοχές οι επιδοτήσεις θα αφορούν καταλύματα άνω των 3 αστέρων.
Ξενοδοχεία και παραδοσιακά κτίρια
Όταν η ίδρυση και ο εκσυγχρονισμός μιας ολοκληρωμένης μορφής ξενοδοχειακής μονάδας αφορά παραδοσιακά κτίρια ή όσα έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα, τότε προτείνεται να στηρίζονται όσα έργα ανήκουν ή αναβαθμίζονται σε κατηγορία άνω των 3 αστέρων εάν βρίσκονται σε κορεσμένες ή ανεπτυγμένες περιοχές και τουλάχιστον 2 αστέρων στις υπόλοιπες.
Αντιστοίχως, θα ενισχύονται και νέου τύπου επενδύσεις που προβλέπει το νέο ΕΧΠ Τουρισμού για «Δίκτυα και συστάδες (cluster) τουριστικών προορισμών» σε περιοχές ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες. Όπως αναφέρεται στο draft οι προδιαγραφές τους θα καθοριστούν αργότερα με τροποποίηση της τουριστικής νομοθεσίας. Επίσης, το νέο χωροταξικό πλαίσιο προτείνει να προβλεφθούν στο ΕΣΠΑ 2021-2027 δυνατότητες χρηματοδότησης (επιλεξιμότητας) Σχεδίων Διαχείρισης Τουριστικών Προορισμών, Σχεδίων Περιοχών Ενεργητικής Παρέμβασης και Ανάπλασης και Σχεδίων Branding και Place Marketing.
Νέο καθεστώς ενισχύσεων ιδιωτικών τουριστικών επενδύσεων
Χωρική οργάνωση τουριστικών καταλυμάτων ανά περιοχή
(Α) Περιοχές ελέγχου (κορεσμένες): Σε αυτές περιλαμβάνονται οι: παραλία Πιερίας, Σκιάθος, Κέρκυρα (κοντά στην πόλη), Ζάκυνθος (δημοτικές ενότητες Ζακυνθίων, Αρκαδίων και Λαγανά), Ερμούπολη Σύρου, Σαντορίνη, Ανατολική Κως, Μύκονος, Ρόδος (Αφάντου, Ιαλυσός, Καλλιθέα), Νότια Τήνος, Μάλια και Χερσόνησος Ηρακλείου και Νέα Κυδωνία Χανίων. Σε εκτός σχεδίου περιοχές επιτρέπεται ανέγερση νέων ξενοδοχείων (4 και 5 αστέρων), με το ελάχιστο απαιτούμενο εμβαδόν να καθορίζεται στα 16 στρέμματα ενώ εάν η περιοχή είναι Natura, τότε επιτρέπεται νέα δόμηση μόνο με καθορισμό σχεδίων διαχείρισης. Μεταξύ άλλων, επιτρέπεται εκσυγχρονισμός υφιστάμενων μονάδων, αναβάθμιση σε 4 ή 5 αστέρων/κλειδιών και η μετατροπή τους σε ΟΜΑΤ (Οργανωμένες μορφές ανάπτυξης τουρισμού). Προτείνεται μερική ή ολική απόσυρση απαξιωμένων ή εγκαταλελειμμένων κτιρίων και τουριστικών εγκαταστάσεων, ή και κατεδάφισή τους εάν προσβάλλουν το τοπίο. Στις εκτός σχεδίου περιοχές απαγορεύεται η δημιουργία νέων εγκαταστάσεων μη συμβατών με την τουριστική δραστηριότητα (βιομηχανικές, χονδρεμπορίου, κτηνοτροφικές κ.ά.).
(Β) Αναπτυγμένες περιοχές: Προβλέπονται τα ίδια με τις κορεσμένες περιοχές, με τη διαφορά ότι στις εκτός σχεδίου περιοχές για την ανέγερση νέων ξενοδοχείων (4 και 5 αστέρων) το ελάχιστο απαιτούμενο εμβαδόν γηπέδου ορίζεται στα 12 στρέμματα, σημαντικά μικρότερο από τα 20 στρέμματα που προέβλεπε το ΕΧΠ του 2013, το οποίο είχε ακυρωθεί από το ΣτΕ. Επιπλέον προωθείται παροχή κινήτρων για τη μετατροπή παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων σε ξενοδοχειακές μονάδες
(Γ) Αναπτυσσόμενες περιοχές: Προτείνονται οι ίδιες δυνατότητες με την κατηγορία (Β) με τη διαφορά ότι επιτρέπεται δόμηση νέων καταλυμάτων σε κατηγορίες 3, 4 και 5 αστέρων, δίχως ωστόσο να γίνεται αναφορά σε επιτρεπόμενη αρτιότητα ή περιορισμούς σε εντός σχεδίου περιοχές, καθώς και επέκταση υφιστάμενων μονάδων των ίδιων κατηγοριών. Προβλέπεται αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων οικισμών αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, με τη μετατροπή κτιρίων σε καταλύματα (τουλάχιστον 3 αστέρων) ή και με νέες μεγαλύτερου μεγέθους επενδύσεις με κίνητρα προς τους σημερινούς ιδιοκτήτες ή τους ενδιαφερόμενους επενδυτές (π.χ. προσαύξηση της δόμησης κατά εμβαδόν ίσο με το 20% της υλοποιημένης). Στα νησιά της κατηγορίας η μέγιστη δυναμικότητα των μονάδων θα φτάνει τις 100 κλίνες.
(Δ) Περιοχές με δυνατότητες ανάπτυξης: Επιτρέπεται κατασκευή νέων καταλυμάτων, επέκταση και εκσυγχρονισμός υφιστάμενων σε κατηγορίες 3, 4 και 5 αστέρων και σα νησιά έως 100 κλίνες. Προτείνονται κίνητρα για ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού, μετατροπή παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων σε ξενοδοχειακές μονάδες και αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων οικισμών (όπως στην κατηγορία Γ).
(Ε) Περιοχές με δυνατότητες ήπιας ανάπτυξης: Προβλέπεται παροχή κινήτρων με ευνοϊκότερους όρους δόμησης (π.χ. υπό προϋποθέσεις έως και 10% μεγαλύτερος συντελεστής δόμησης, κάλυψη, ύψος, όγκος) μείωση των απαιτούμενων κριτηρίων κτιριοδομικής και πολεοδομικής αναβάθμισης τουριστικών καταλυμάτων (π.χ. ως προς τους χώρους στάθμευσης, βεράντες) κ.λπ.. Επίσης, προωθείται ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού και αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων οικισμών.
Επιβολή νέου «πράσινου» τέλους
Τέλος, είναι αξιοσημείωτο ότι στο νέο ΕΧΠ Τουρισμού, το οποίο αναμένεται στις αρχές του έτους να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, προτείνεται επιβολή τέλους υπέρ του Πράσινου Ταμείου, επί των δραστηριοτήτων του τουρισμού, συμπεριλαμβανόμενου του διαμοιρασμού (γνωστό ως Airbnb) και των απλών ενοικιαζόμενων δωματίων, με σκοπό τη χρηματοδότηση αναπλάσεων και υποδομών που υποστηρίζουν τον τουρισμό.
Όσον αφορά στο Airbnb το νέο σχέδιο προτείνει επιβολή πλαφόν στις βραχυχρόνιες μισθώσεις και στα απλά ενοικιαζόμενα δωμάτια ως ποσοστό των τουριστικών κλινών, με στόχο να μπει τάξη στην αναρχία της αγοράς βραχυχρόνιας μίσθωσης, δίχως να αναφέρονται περισσότερες λεπτομέρειες. Σε προηγούμενο draft του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό είχε τεθεί όριο στις 30 μέρες για τα Airbnb στις κορεσμένες περιοχές και 60 μέρες για τα αναπτυγμένα νησιά, ωστόσο στο τελευταίο κείμενο που συζητείται αυτές τις μέρες, η πρόβλεψη αφαιρέθηκε καθώς, όπως αναφέρει πηγή του ΥΠΕΝ μιλώντας στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο», το όριο θα εξειδικευθεί αργότερα με απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών.
