Ψυττάλεια: Το νησί – φυλακή που τώρα «καθαρίζει» για λογαριασμό της χώρας
Είναι μικροσκοπικό, χωρίς κατοίκους, αλλά είναι από τα πιο σημαντικά νησιά της χώρας, με μακραίωνη ιστορία και πολύτιμη προσφορά.
Η Ψυττάλεια, το νησί του Σαρωνικού Κόλπου, που συναντάμε ανάμεσα στο λιμάνι του Πειραιά και τη Σαλαμίνα, έχει έκταση 0,375 τετραγωνικά χιλιόμετρα και μήκος 1.500 μέτρων. Σήμερα φιλοξενεί εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού των λυμάτων των κατοίκων του Νομού Αττικής. Μας…ξελασπώνει στην κυριολεξία, αφού είναι το δεύτερο μεγαλύτερο κέντρο επεξεργασίας λυμάτων στην Ευρώπη και ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο.
Καθώς η ΕΥΔΑΠ επεξεργάζεται τώρα το νέο σχέδιο για την περαιτέρω αξιοποίηση της Ψυττάλειας, αξίζει να κάνουμε ένα ταξίδι στο παρελθόν της.
Από τόπο εξόντωσης των Περσών
Το νησί μνημονεύεται από τον Αισχύλο, τον Ηρόδοτο, τον Πλούταρχο, τον Στράβωνα, τον Παυσανία και άλλους συγγραφείς ως τόπος λατρείας του Πάνα.
Πριν από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ., οι Πέρσες είχαν εγκαταστήσει στο νησί περσική φρουρά. Μετά τη ναυμαχία ο περσικός στόλος εγκατέλειψε τη φρουρά της Ψυττάλειας και ο Αριστείδης αποβιβάστηκε στο νησί και εξόντωσε όλους τους Πέρσες.
Σε τόπο φυλάκισης πολιτικών κρατουμένων
Στους νεότερους χρόνους μετατράπηκε σε ναυτικές φυλακές για πολιτικούς κρατούμενους.
Στα γεγονότα του Ιουλίου του ’47, περίπου 5.000 άτομα εστάλησαν αρχικά στην Ψυττάλεια και μετά σε τόπους εξορίας.
Και από τους αποχετευτικούς αγωγούς
Το 1959 λοιπόν, άρχισε να χτίζεται ο Κεντρικός Αποχετευτικός Αγωγός, που οδηγούσε τα λύματα του ιστορικού κέντρου στον Ακροκέραμο, στην περιοχή του Κερατσινίου, και χυνόταν στη θάλασσα μέχρι και το 1994. Ο αγωγός ικανοποίησε τους κατοίκους των γύρω περιοχών, αλλά δημιουργούσε ταυτοχρόνως περιβαλλοντολογικά προβλήματα, μολύνοντας έτσι τον Σαρωνικό Κόλπο αλλά και στην παραθαλάσσια περιοχή της Ελευσίνας.
Η Ελλάδα ως μέλος πλέον της ΕΟΚ είχε νομική υποχρέωση να προστατεύει το υδάτινο περιβάλλον της. Το 1985, με λειτουργία του Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων και Βοθρολυμάτων Μεταμόρφωσης, κατάφερε να κλείσει τις πολυάριθμες «χαβούζες» που ήταν διάσπαρτες στο Λεκανοπέδιο της Αττικής. Άρχισε παράλληλα η κατασκευή του Συμπληρωματικού Αποχετευτικού Αγωγού, για τη μεταφορά λυμάτων της υπόλοιπης Αθήνας στον Ακροκέραμο και των υποθαλάσσιων αγωγών μεταφοράς των Λυμάτων, από τον Ακροκέραμο στην Ψυττάλεια.
Σε ένα από τα μεγαλύτερα Κέντρα Επεξεργασίας Λυμάτων στον κόσμο
Προχώρησαν έτσι τα κυρίως έργα επεξεργασίας πάνω στο νησί και δύο υποθαλάσσιοι αγωγοί εκβολής 1.870 μέτρων ο καθένας για τη διάθεση των επεξεργασμένων πια λυμάτων στον Σαρωνικό, σε βάθος 63 μέτρων. Η υλοποίηση των έργων ήταν μία εξαιρετικά περίπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία.
Τελικά το ΚΕΛ λειτούργησε για πρώτη φορά το 1994 και έως και το καλοκαίρι του 2004 έκανε πρωτοβάθμια επεξεργασία, η οποία μείωσε το φορτίο ρύπανσης κατά 35%.
Η ΕΥΔΑΠ σχεδιάζει πλέον να προκηρύξει διαγωνισμό εντός του 2024 για την ανάθεση σε διεθνή οίκο μελετών με εξειδίκευση στην ενεργειακή αξιοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων, ώστε να σχηματιστεί μια νέα πρόταση για το μέλλον της Ψυττάλειας.
Στόχος είναι η βελτιστοποίηση αξιοποίησης ιλύος και προϊόντων επεξεργασίας (βιοαερίου, βιομεθανίου, ηλεκτρικής ενέργειας, υδρογόνου, φωσφόρου, κλπ), άλλα έργα ενεργειακής βελτιστοποίησης (βιοαέριο, φωτοβολταϊκά), η βέλτιστη παραγωγή και εκμετάλλευση του ανακτημένου νερού, έργα αναβάθμισης για συμμόρφωση με τη νέα Ευρωπαϊκή οδηγία επεξεργασίας αστικών λυμάτων και η επέκταση της δραστηριότητας στην ενεργειακή εκμετάλλευση στερεών αποβλήτων.
Τα παραπάνω θα αποτελέσουν τη βάση για το τεχνικό τεύχος για την μικτή σύμβαση έργων και υπηρεσιών της επόμενης σύμβασης για τη συντήρηση και λειτουργία της Ψυττάλειας.
