H Τουρκία, οι NAVTEX και η περίπτωση του Γαλλικού ωκεανογραφικού L’ ATALANTE - Γράφει ο Ηρακλής Καλογεράκης
Του Ηρακλή Καλογεράκη*
Το διεθνές σύστημα για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας.
Το 1972 αποφασίστηκε στη 10η Διεθνή Υδρογραφική Διάσκεψη το 1972 η σύσταση μιας κοινής Επιτροπής IMO / IHO για να μελετήσει τη δημιουργία μιας παγκόσμιας Υπηρεσίας για το συντονισμό των ανακοινώσεων/προειδοποιήσεων πάνω σε θέματα ασφαλούς ναυσιπλοΐας. Η επιτροπή αυτή, υπέβαλλε στην επόμενη διάσκεψη ένα Σχέδιο για τη δημιουργία μιας Παγκόσμιας Υπηρεσίας Προειδοποιήσεων Ναυσιπλοΐας (World-Wide Navigational Warning Service ή WWNWS), στο οποίο είχε ενσωματωθεί το Παγκόσμιο Σύστημα Κινδύνου και Ασφάλειας στη θάλασσα (Global Maritime Distress and Safety System ή GMDSS) που είχε εγκριθεί από τα συμβαλλόμενα κράτη στη Διεθνή Σύμβαση, για την Ασφάλεια της Ζωής στη Θάλασσα το 1974. Το σχέδιο αυτό εγκρίθηκε το Νοέμβριο του 1988 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Φεβρουαρίου 1992.
Η Παγκόσμια αυτή Υπηρεσία Προειδοποιήσεων Ναυσιπλοΐας (WWNWS) είναι επιφορτισμένη με την δωρεάν μετάδοση στα πλοία όλων των εθνικοτήτων των Πληροφοριών Ναυτιλιακής Ασφάλειας (MSI) ώστε αυτά να ενημερώνονται συνεχώς για ναυτιλιακούς ή άλλους κινδύνους στις περιοχές που πλέουν.
Για την εκπλήρωση της αποστολής της, η υπηρεσία συντονίζει όλους τους αρμόδιους ανά τον κόσμο κρατικούς φορείς όπως Εθνικά Υδρογραφικά Γραφεία για προειδοποιήσεις σχετικά με τον ασφαλή πλου των πλοίων και τη διόρθωση ναυτικών χαρτών, τις Εθνικές Μετεωρολογικές Υπηρεσίες για προειδοποιήσεις και προβλέψεις καιρού, τα Κέντρα Συντονισμού Διασώσεων (RCC) σε περίπτωση κινδυνεύοντας σκάφους και τη Διεθνή υπηρεσία επιτήρησης Πάγων (IIP) για ενημέρωση επί ύπαρξης παγόβουνων στους ωκεανούς.
Για την καλύτερη διανομή των πληροφοριών αυτών, οι ωκεανοί και οι θάλασσες της γης χωρίστηκαν από τον Διεθνή Οργανισμό Ναυτιλίας (ΙΜΟ) σε 21 γεωγραφικές περιοχές που ονομάζονται NAVAREA (Περιοχές για μετάδοση προειδοποιήσεων Ναυσιπλοΐας) ή METAREA (Περιοχές για μετάδοση Μετεωρολογικών πληροφοριών) και χαρακτηρίζονται με Λατινικούς (ρωμαϊκούς) αριθμούς ενώ για κάθε μια από τι περιοχές αυτές έχει καθοριστεί ένας συντονιστής.
Η Μεσόγειος με την Μαύρη θάλασσα ανήκει στη Περιοχή ΙΙΙ που περιλαμβάνει τις θαλάσσιες περιοχές της Ισπανίας, Γαλλίας, Ιταλίας, Μάλτας, Σλοβενίας, Κροατίας, Βοσνία-Ερζεγοβίνης, Μαυροβουνίου, Αλβανίας, Ελλάδας, Τουρκίας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Ουκρανίας, Ρωσίας, Γεωργίας, Κύπρου, Συρίας, Λιβάνου, Ισραήλ, Αιγύπτου, Λιβύης, Τυνησίας, Αλγερίας και Μαρόκου. Για την περιοχή NAVAREA ΙΙΙ συντονιστής είναι η Υδρογραφική Υπηρεσία της Ισπανίας ενώ για την περιοχή «Μετεωρολογικών Πληροφοριών METAREA ΙΙΙ, συντονιστής είναι για μεν το δυτικό μέρος η Μετεωρολογική υπηρεσία της Γαλλίας ενώ για το ανατολικό η Μετεωρολογική υπηρεσία της Ελλάδας.
Οι METAREA συνήθως χωρίζονται σε μικρότερες θαλάσσιες περιοχές για τη μετάδοση ακριβέστερων μετεωρολογικών προβλέψεων και στην Ανατολική Μεσόγειο, υπάρχουν 36 υπο-περιοχές (Χάρτης METAREA ΙΙΙ) για την έκδοση μετεωρολογικών προβλέψεων και ενημερώσεων.
NAVAREAS και Διεθνής υπηρεσία ΝΑVTEX
Η ίδρυση της διεθνούς υπηρεσίας NAVTEX (από τα αρχικά των λέξεων NAVigational TEXt) που έχει συμφωνηθεί, από τους Διεθνείς Οργανισμούς ΙΗΟ (Διεθνή Υδρογραφικό Οργανισμό) και ΙΜΟ (Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό) και που αποτελεί μέρος του Global Maritime Distress and Safety System (GMDSS), έχει σκοπό τη διαβίβαση σε όλα τα πλοία, ανεξαρτήτως μεγέθους ή εθνικότητας που πλέουν στην αντίστοιχη περιοχή, όλων των ναυτιλιακών, μετεωρολογικών και κατεπειγούσης φύσεως πληροφοριών με μηνύματα που μεταδίδονται από το σταθμό και λαμβάνονται αυτόματα από τα πλοία με τηλετυπικό τρόπο. Οι εκπομπές αυτές γίνονται μέσα σε κάθε NAVAREA στην ίδια συχνότητα (518 KHz) αλλά με καθορισμένη σειρά και ώρα για να αποφεύγονται οι παρεμβολές.
Κάθε περιοχή μετάδοσης προειδοποιήσεων Ναυσιπλοΐας (NAVAREA) περιλαμβάνει το πολύ μέχρι 24 υπο-περιοχές που κάθε μία έχει ένα σταθμό για τη μετάδοση των σημάτων. Η υπηρεσία NAVTEX της Ελλάδας ανήκει στην περιοχή NAVAREA III συντονιστής της οποίας είναι ο εκάστοτε διοικητής της Ισπανικής Υδρογραφικής Υπηρεσίας. Στις υπο-περιοχές κάθε περιοχής το αντίστοιχο κράτος εκδίδει τοπικές Navtex που αφορούν ειδοποιήσεις ασφάλειας ναυσιπλοΐας μόνο εντός των περιοχών κυριαρχίας τους ενώ όλες οι υπόλοιπες (ανοικτή θάλασσα) περιλαμβάνονται στον κατάλογο των εν ισχύει Navtex της κάθε NAVAREA. Εμείς ανήκουμε στη NAVAREA III στην οποία την καταχώρηση και αρίθμηση των ειδοποιήσεων, κάνει ο συντονιστής (Ισπανός).
Οι σταθμοί εκπομπής NAVTEX στην περιοχή NAVAREA III, φαίνονται στον παραπάνω πίνακα ενώ ο χάρτης κάλυψης των σταθμών της ανατολικής Μεσογείου στον παραπλεύρως χάρτη.
Για τις περιοχές στις Ελληνικές θάλασσες η Υδρογραφική Υπηρεσία του ΠΝ έχει αναλάβει το ρόλο του συντονιστή για την συλλογή, επεξεργασία και διαβίβαση, για περαιτέρω εκπομπή των μηνυμάτων στις καθορισμένες ώρες από τους σταθμούς NAVTEX που αφορούν στις Ελληνικές θάλασσες, με συναρμόδιες υπηρεσίες την ΕΜΥ και το θάλαμο επιχειρήσεων του Λιμενικού Σώματος.
Ζωτικής σημασίας και επείγοντα μηνύματα (π.χ. πληροφορίες για έρευνα και διάσωση, έκτακτες αναγγελίες θύελλας κλπ) εκπέμπονται εκτάκτως όποτε απαιτείται ενώ τα Έκτακτα Δελτία θυελλωδών ανέμων εκπέμπονται αμέσως μόλις εκδοθούν.
Οι δέκτες NAVTEX στα πλοία επεξεργάζονται τα μηνύματα που λαμβάνονται μέσω ενός υπολογιστή, ώστε να µην επανεκτυπωθούν ολόκληρα στις επόμενες εκπομπές αλλά µόνο το πρόθεμα τους.
‘Όπως γίνεται αντιληπτό από τους σχετικούς χάρτες, υπάρχει ένα κενό στη κάλυψη της περιοχής και το τμήμα μεταξύ Μάλτας και Αιγύπτου δεν καλύπτεται ικανοποιητικά.
Το πρόβλημα αυτό εντοπίστηκε και συζητήθηκε το 2006 στη σύσκεψη των εθνικών συντονιστών των περιοχών NAVTEX της NAVAREA III (18-19 ΙΑΝ 2006) στην οποία έλαβαν μέρος εκπρόσωποι 9 χωρών (Algeria, Croatia, Cyprus, Greece, Italy, Malta, Spain, Tunisia και Turkey) και μας ζητήθηκε να μεριμνήσουμε και να αναλάβουμε την κάλυψη της θαλάσσιας περιοχής μέχρι την ακτογραμμή της Λιβύης ώστε το κενό αυτό να καλυφτεί. Στη σύσκεψη
αυτή ο Τούρκος εκπρόσωπος δεν αντέδρασε. (Τα πρακτικά εδώ: https://t.co/dAfyxhsBeJ?amp=1)
Δύο χρόνια μετά, στις 3/3/2008, η Τουρκία αντέδρασε και όχι μόνο διαφώνησε αλλά έθεσε θέμα «μικρής έκτασης» των περιοχών που καλύπτουν η Σμύρνη και η Αττάλεια και πως τα όρια των περιοχών επειδή έχουν πολιτικές επιπτώσεις, θα πρέπει να συζητηθούν και συμφωνηθούν μεταξύ όλων των εμπλεκομένων κρατών. Στη συνέχεια η Τουρκία προσπάθησε δολίως, σε συνάντηση που προκάλεσε στα πλαίσια σύσκεψης για Έρευνα –Διάσωση του ΙΜΟ (COMSAR 12 την 9-4-2008 στο Λονδίνο) να εξασφαλίσει την συμφωνία κρατών χωρίς να ενημερώσει την Ελλάδα, Κύπρο και Αίγυπτο.
Το έγγραφο του συντονιστή της περιοχής NAVAREA III (Ισπανία) προς τον πρόεδρο της επιτροπής NAVTEX Coordinating panel (UK) της 10/3/2009 με όλο το ιστορικό υπάρχει εδώ: https://t.co/YKOoTeLAVL?amp=1 η δε απάντηση του προέδρου από 26/3/2009 εδώ: https://t.co/mCYaGSD2w6?amp=1.
Μέχρι σήμερα αφενός το πρόβλημα κάλυψης της περιοχής νότια της Κρήτης παραμένει και δεν έχει ακόμη επιλυθεί και αφετέρου η Τουρκία εξακολουθεί να δημιουργεί προβλήματα στην Ανατολική Μεσόγειο και να ενεργεί σε βάρος της ασφαλούς ναυσιπλοΐας.
Το επικίνδυνο τουρκικό παιχνίδι με τις NAVTEX-ANTINAVTEX
Στις 15 Απριλίου 2021, εξεδόθη από Ελλάδα η NAVTEX 260/21 που ενημέρωνε για ερευνητικές δραστηριότητες του γαλλικού ωκεανογραφικού σκάφους L’ ATALANTE στο Νοτιοανατολικό Κρητικό πέλαγος και στη Μεσόγειο σε συγκεκριμένα σημεία εντός της Ελληνικής ΑΟΖ, όπως αυτή οριοθετήθηκε με την Αίγυπτο, που θα γινόταν στις 15, 16,17 και 18 Απριλίου.
Ένα μέρος της περιοχής ερευνών βρισκόταν εντός της παράτυπου και παρανόμου Τουρκο-Λιβυκής ΑΟΖ, για το οποίο η Τουρκία θεωρεί αυθαίρετα και αδικαιολόγητα, αφού είναι σε αντίθεση με τις πρόνοιες της Σύμβασης για το δίκαιο της Θάλασσας, πως βρίσκεται στην δική της ΑΟΖ. Μόλις λοιπόν η Τουρκία αντελήφθη την Ελληνική NAVTEX, εξέδωσε την επομένη μια («αντι-NAVTEX») που εκπέμφθηκε από τον σταθμό της Αττάλειας και έλεγε πως: αναρμόδιος (μη εξουσιοδοτημένος) σταθμός εξέδωσε αγγελία/προειδοποίηση για τις εργασίες του Γαλλικού σκάφους, ακυρώνοντας την Ελληνική NAVTEX και ζητώντας να μην ληφθεί υπόψη.
Επίσης, έστειλε και ένα πολεμικό της πλοίο (κλιμάκωση επεισοδίου) για να εκπέμψει τον ισχυρισμό της πως το Γαλλικό πλοίο ερευνούσε σε περιοχή που ανήκει στην τουρκική υφαλοκρηπίδα (!) βάσει του Τουρκο-Λιβυκού μνημονίου.
Το Τουρκικό πολεμικό παρά του ότι ο πλοίαρχος του ερευνητικού του γνώρισε πως οι έρευνες του γίνονται βάσει «νόμιμης» NAVTEX, συνέχισε να το παρενοχλεί. Τελικά ο πλοίαρχος του ερευνητικού, αφού ύψωσε τη Γαλλική σημαία στο σκάφος σε πιο εμφανές σημείο, συνέχισε τις έρευνες και λίγη ώρα αργότερα κατευθύνθηκε στη περιοχή μεταξύ Κρήτης, Κάσου, Καρπάθου και ολοκλήρωσε τις έρευνες του σε μια περιοχή αδιαμφισβήτητης Ελληνικής Εθνικής κυριαρχίας.
Για το συμβάν αυτό ο πρέσβης τα Ελλάδας στην Άγκυρα έκανε σχετικό διάβημα την Τρίτη 21 Απριλίου.
Οι εξ ανατολών «γείτονες», εδώ και χρόνια διαστρεβλώνουν τα πάντα, ψεύδονται και εκμεταλλεύονται, αθετώντας τις όποιες διεθνείς συμφωνίες, ώστε να επιτύχουν τους επιθυμητούς Εθνικούς τους στόχους. Έχουν παγιδευτεί στις προθέσεις τους αγνοώντας συστηματικά τους σχετικούς χάρτες που υπάρχουν και σχεδιάζονται στις διεθνείς ναυτιλιακές και μετεωρολογικές επιτροπές, που έχουν να κάνουν με την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, στις οποίες επιτροπές μάλιστα έχουν συνεχή εκπροσώπηση.
Είναι τόσο κοντόφθαλμοι που δεν αντιλαμβάνονται πως οι προειδοποιήσεις αυτές έχουν να κάνουν αποκλειστικά και μόνο με την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και πως οι περιοχές ευθύνης που έχουν καθοριστεί δεν είναι «ζώνες εθνικής κυριαρχίας» αλλά απλά είναι περιοχές ευθύνης (!) Σκοπός τους είναι να προειδοποιήσουν τα παραπλέοντα πλοία επί κάποιου θέματος ασφαλείας όπως στη περίπτωση μας, αφού ένα ερευνητικό σκάφος που πλέει με σχετικά μικρές ταχύτητες τραβώντας πίσω τους χιλιάδες μέτρα καλώδια που μπορεί να προκαλέσει σύγχυση και ίσως κάποιο ατύχημα.
Οι περιοχές ευθύνης για την έκδοση NAVTEX συνήθως συμπίπτουν με την υφαλοκρηπίδα ή ΑΟΖ του παράκτιου κράτους και εδώ ποντάρουν οι Τούρκοι, αναφέροντας το μάλιστα και στην δική τους NAVTEX, τροποποιώντας αυθαίρετα τα καθιερωθέντα και αναγνωρισμένα από διεθνείς οργανισμούς όρια.
Θέλουν να μην καταλαβαίνουν ότι τα μηνύματα που εκπέμπουν δεν έχουν καμιά νομική ισχύ, δεν κατοχυρώνουν την κυριαρχία κανενός και το σπουδαιότερο δείχνουν πως δεν αντιλαμβάνονται ότι έτσι μπορούν να προκαλέσουν σύγχυση στους πλοιάρχους και δυνητικά κάποιο ατύχημα στα πλοία.
Η Τουρκία όμως αυτή τη φορά δεν σταμάτησε εκεί. Αμφισβήτησε έμπρακτα τα όρια της Ελληνο-Αιγυπτιακής ΑΟΖ που συμφωνήθηκαν τον Αύγουστο του 2020 στέλνοντας ένα «καυγατζή», μια φρεγάτα του ναυτικού της για να φωνάξει τις επιδιώξεις της και ίσως να δημιουργήσει ένα «καυγά». Υπό το πρίσμα αυτό η γειτονική μας Τουρκία προκαλεί και παίζει με την ασφάλεια των πλοίων στην Ανατολική Μεσόγειο, επιδιώκοντας να δημιουργήσει μια αιτία για προβλήματα ρίχνοντας τα βάρη σε άλλους.
Με μια της NAVTEX, προσπάθησε να πετύχει πολλούς στόχους.
Να αμφισβητήσει την νόμιμη και σύμφωνα με το ΔΔΘ Ελληνο-Αιγυπτιακή συμφωνία,
να αναδείξει την παράτυπη και παράνομη Τουρκο-λιβυκή συμφωνία,
να αμφισβητήσει τα όρια των περιοχών ευθύνης και
να δημιουργήσει ένταση στις σχέσεις με τα όμορα κράτη.
Η Τουρκική αμφισβήτηση των περιοχών ευθύνης για την έκδοση των NAVTEX, είναι πολύ παλιά και αυτό φαίνεται από τις ετήσιες αναφορές του συντονιστή της NAVAREA III, που κάθε χρόνο αναφέρει την ύπαρξη των ίδιων προβλημάτων στη Διεθνή Υδρογραφική Υπηρεσία, χωρίς να προτείνει λύση και χωρίς να αναλαμβάνει κάποιος να απιλύσει το πρόβλημα, που απειλεί κάθε χρόνο την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Όλοι βλέπουν το πρόβλημα αλλά κανείς δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλία επίλυσης.
Η Τουρκία, βλέπουμε πως από το 2009, εκμεταλλεύεται ότι συμφωνία υπάρχει μέσω επιτροπών διεθνών οργανισμών και προβάλλοντας ακραίες και αδικαιολόγητες θέσεις, προσπαθεί να προωθήσει τις Εθνικές της επιδιώξεις εις βάρος άλλων γειτονικών χωρών.
Το δυσάρεστο στην ιστορία αυτή των NAVTEX είναι, πως οι αρμόδιοι διεθνείς οργανισμοί ΙΜΟ (International Maritime Organization, ΙΗΟ (International Hydrographic Organization), WMO (WORLD METEOROLOGICAL ORGANIZATION), WWNWS (World Wide Navigational Warning Service), GMDSS (Global Maritime Distress and Safety System), NCSR (Navigation, Communications and Search and Rescue), MSC (Maritime Safety Committee), «κωφεύουν» και ανέχονται αυτές τις συμπεριφορές, αποφεύγοντας να πάρουν δραστικά μέτρα. Αυτή την αδράνεια εκμεταλλεύεται η Τουρκία και κάθε φορά προχωρά ένα βήμα παρά πέρα.
Εύχομαι όλο αυτό να μην έχει κάποια άσχημη κατάληξη.
Στην περίπτωση μας αυτή δεν αρκεί μόνο το διάβημα – διαμαρτυρία που έπρεπε να γίνει και έγινε μέσω του πρέσβη μας στην Άγκυρα. Σαν χώρα που κατέχει τα περισσότερα πλοία από κάθε άλλη χώρα στον κόσμο και που ενδιαφέρεται για την ασφάλεια τους, θα πρέπει αφού το θέμα είναι «πολιτικό» και δεν επιλύεται στις αντίστοιχες επιτροπές να απαιτήσουν οι αρμόδιοι του ΥΠΕΞ(Διεύθυνση Διεθνών οργανισμών και Διεθνούς Ασφάλειας και Συνεργασίας) με ανάλογες αυστηρές δηλώσεις από όλους τους διεθνείς οργανισμούς (ΙΜΟ, ΙΗΟ και WMO) την απομόνωση της ταραχοποιού Τουρκίας ή και την αποπομπή της αν δεν συμβάλει στη βελτίωση των διαδικασιών, για το καλό της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας.
Οι διαδικασίες υπάρχουν, πρέπει το ταχύτερο να τις ενεργοποιήσουμε και ίσως να επανέλθουμε και στο θέμα κάλυψης της περιοχής μεταξύ Κρήτης, Αιγύπτου και Λιβύης.
*Ο Ηρακλής Καλογεράκης είναι Αντιναύαρχος ΠΝ ε.α, μόνιμος κάτοικος Αίγινας
