Τροιζηνία: Σαν σήμερα το 1944 η εκτέλεση 18 πατριωτών στον Καρατζά από τους Γερμανούς και τους ντόπιους συνεργάτες τους

Σαν σήμερα, στις 5 Ιουνίου 1944, τα γερμανικά στρατεύματα και τα τάγματα ασφαλείας εκτέλεσαν 18 Έλληνες πατριώτες στο χωριό Καρατζάς στην ορεινή Τροιζηνία. 

Γράφει ο Μπάμπης Ανδριανόπουλος

Οι Γερμανοί εκτέλεσαν 235 πατριώτες σε Καρατζά, Επίδαυρο, Κολιάκι, Τραχειά, Σπέτσες, τον Ιούνιο του 1944

ΤΟΥ ΣΑΒΒΑ Ν. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

Με την ονομασία “Κοράκι” πραγματοποιήθηκε η στρατιωτική επέλαση των Γερμανών από την Κόρινθο, την Αργολίδα, την Τροιζηνία, την Ερμιονίδα, τις Σπέτσες και την Ύδρα. Επικεφαλής των Γερμανών ήταν ο Λε Σουίρ και εκτελέσθηκαν συνολικά 235 κάτοικοι των περιοχών, ενώ μεγάλος αριθμός φονεύθηκε μεμονωμένα στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και στις συγκρούσεις με τους αντάρτες που δεν έχει ταυτοποιηθεί.
Οι 235 εκτελέσεις, σύμφωνα με τις καταγεγραμμένες μαρτυρίες, έγιναν στις ακόλουθες περιοχές:

87 στις Λίμνες
29 στη Μιδέα
29 στο Χέλι ( Αραχναίο)
20 στο Αγιονόρι
23 στον Καρατζά
19 στις Σπέτσες
19 στο Κολιάκι (υπάρχουν πληροφορίες για άλλους 9).

Την ημέρα που ξεκίνησε η απόβαση των Συμμάχων στην Νορμανδία, εκείνη την ιστορική ημέρα έγινε η εκτέλεση των πατριωτών στον Καρατζά.
Εκείνη την ημέρα, βρετανικές μονάδες καταδρομέων είχαν πέσει πίσω από της γραμμές του εχθρού, καταλαμβάνοντας γέφυρες-κλειδιά και αχρηστεύοντας τις επικοινωνίες των Γερμανών και διευκόλυναν έτσι, την επόμενη ημέρα, την απόβαση, στην οποία συμμετείχαν 1.200 πολεμικά πλοία, 10.000 αεροπλάνα, 4.126 αποβατικά σκάφη, 804 μεταγωγικά πλοία και εκατοντάδες τεθωρακισμένα άρματα αμφίβιων και άλλων αποστολών, 156.000 (73.000 Αμερικανοί και 83.000 Βρετανο-Καναδοί). Η απόβαση με την κωδική ονομασία «Ποσειδών» (Operation Neptune) άρχισε πριν από την αυγή της 6ης Ιουνίου σε πέντε ακτές κατά μήκος της Νορμανδίας, οι οποίες έφεραν τις κωδικές ονομασίες Utah (Γιούτα), Omaha (Όμαχα), Gold (Χρυσός), Juno (Ήρα) και Sword (Σπαθί).

Οι Γερμανοί ακολούθησαν την ακόλουθη πορεία:

Στις 28 Μαϊου στο Λυγουριό.
Στις 29 Μαίου στο Κολιάκι, όπου φονεύθηκαν 19 άτομα.
Στις 29 Μαίου στο Χέλι( Αραχναίο).
Στις 30 Μαίου στην Τραχειά, όπου σκοτώθηκαν 4 άτομα.
Στις 30 Μαίου στο Αδάμι, όπου φόνευσαν 2 άτομα.
1 με 5 Ιουνίου στο Νεοχώρι, στη Τραχειά και στο Καρατζά.
3 Ιουνίου στα Δίδυμα.
4 Ιουνίου στο Κρανίδι.
4 Ιουνίου στην Κοιλάδα.
4 Ιουνίου στο Πόρτο Χέλι.
5 Ιουνίου στην Ερμιόνη.
5 Ιουνίου στο Καρακάσι.
5 με 30 Ιουνίου στις Σπέτσες.
12 Ιουνίου στη Δοκό.
16 Ιουνίου στην Ύδρα.

ΤΙ ΠΡΟΗΓΗΘΗΚΕ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ

Η Γερμανική διοίκηση: Ο διοικητής του 68ου Σώματος Στρατού στην Νότια Ελλάδα, πτέραρχος Χέλμουν Φέλμυ, λόγω αυτής της αυξανόμενης δραστηριότητας του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο κήρυξε ολόκληρη την Πελοπόννησο εμπόλεμη ζώνη .
Αμέσως διορίζει τον στρατηγό Λε Σουίρ διοικητή της άμυνας της Πελοποννήσου, με την εντολή να εκδώσει βάση των σχεδίων των επικείμενων επιχειρήσεων «ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ» και αυτή να κοινοποιηθεί στις Νομαρχίες, τους δημάρχους και τους προέδρους, να δημοσιευτεί σε εφημερίδες και να διανεμηθούν προκηρύξεις σε όλες τις περιοχές (χωριά κλπ) της Πελοποννήσου με ρίψεις από αεροπλάνα.
Η ανακοίνωση συντάχτηκε και διανεμήθηκε στις 20 Μαΐου 1944. Η ανακοίνωση αναφέρεται αυτούσια στο βιβλίο του Σόλωνα Γρηγοριάδη, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδος 1941 – 1974:

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Λόγω των πολλαπλασιαζομένων επιθέσεων εξ ενέδρας, των δολοφονιών και των πράξεων σαμποτάζ των διαπραττομένων υπό των κομμουνιστών συμμοριών, ολόκληρος η Πελοπόννησος εκηρύχθη πολεμική ζώνη. Διατάσσω σχετικώς τα εξής:

1. Αι ώραι διακοπής της κυκλοφορίας δι΄ ολόκληρον την Πελοπόννησον καθορίζονται από της 18.00 μέχρι της 06.00 ώρας.

2. Όλα τα καφενεία και τα ζαχαροπλαστεία, όλα τα κέντρα και τα οινοπωλεία, όλοι οι κινηματογράφοι και τα θέατρα οφείλουν να κλείσουν, καθώς και όλαι αι εκκλησίαι. Η θεία λειτουργία επιτρέπεται να τελήται μόνον την Κυριακήν προ μεσημβρίας.

3. Απαγορεύεται πάσα συνάθροισις πέρα των πέντε προσώπων, ως και οι συγκεντρώσεις, επίσης δε και αι αγοραί, εις υπαιθρίους τόπους και εντός κτηρίων.

4. Απαγορεύεται εις τον αστικόν πληθυσμόν οιαδήποτε ταχυδρομική και τηλεγραφική επικοινωνία ως και η επικοινωνία διά τηλεφώνου. Επιτρέπεται μόνον η λειτουργία του υπηρεσιακού ταχυδρομείου των νομαρχών. Η μεταφορά θα διενεργήται αποκλειστικώς μέσω της Φένλντκομμανταντούρ 1042.

5. Διακόπτεται πάσα συγκοινωνία διά την Πελοπόννησον και εκ Πελοποννήσου από της 18/5/44. Ώρα 06.00.

6. Αναστέλλεται πάσα σιδηροδρομική συγκοινωνία διά τον αστικόν πληθυσμόν.

7. Απαγορεύεται πάσα συγκοινωνία δι΄ αυτοκινήτων και τροχοφόρων, συμπεριλαμβονομένων και των ποδηλάτων, εις την Πελοπόννησον.

7α. Έξω των χωρίων η επιβατική συγκοινωνία επιτρέπεται μόνον επί οδών και αμαξητών δρόμων, αποκλειομένων των ορεινών περιοχών. Κάθε προσέγγιος εις τας παρυφάς των ορέων συνεπάγεται τον κίνδυνον αμέσου συλλήψεως ή τυφεκισμού. Έντός των ορεινών περιοχών απαγορεύεται επίσης και η από τόπου εις τόπον μετάβασις.

8. Απαγορεύεται πάσα αστική διά πλοίων συγκοινωνία. Ως προς την αλιείαν θα εκδοθώσιν ειδικαί διαταγαί.

9. Η ισχύς των μέτρων τούτων άρχεται την εσπέραν της 19/5/44 ώραν 18.00.

10. Περί των κινήσεων του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού προς την Πελοπόννησον και εν τη Πελοποννήσω θα εκδοθώσιν ειδικαί διατάξεις.

Ο Αρχηγός της Αμύνης της ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
19/5/1944 ».

Ο ΛΕ ΣΟΥΙΡ

Ο Λε Σουίρ, ο αιμοσταγής σφαγέας της Πελοποννήσου, γεννήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 1898 στο Ουντερβέσσεν της Βαυαρίας από οικογένεια Καλβινιστών – Ουγενότων από την Γαλλία.
Παππούς του ήταν ο Γκέοργκ Βίλχελμ φον Λε Σουίρ (γνωστός στην Ελλάδα ως «Λεσσουίρος») που είχε έλθει στην Ελλάδα ως συνταγματάρχης του στρατού που συνόδευε τον Όθωνα το 1833, όταν ο τελευταίος ήλθε να αναλάβει τη θέση του Βασιλέα των Ελλήνων. Αποφοίτησε από το Θηρέσιο Γυμνάσιο και κατατάχθηκε ως εθελοντής στο Στρατό ξηράς.
Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και αφού ο στρατός είχε αναδιοργανωθεί στην Ράιχσβερ των 100 χιλ. στρατιωτών λόγω της συνθήκης των Βερσαλλιών, ο Λε Σουίρ κατατάχθηκε στο παραστρατιωτικό και αντικομμουνιστικό Ελεύθερο Σώμα Επ. Προσκλήθηκε να ενταχθεί τιμητικά στο 41ο Σύνταγμα Οπλιτών και το 1925 προήχθη σε Υπολοχαγό. Παρακολούθησε μαθήματα στις στρατιωτικές ακαδημίες Βερολίνου και Μονάχου σε θέματα επιτελικής διοικήσεως. Μετά την άνοδο του Ναζιστικού καθεστώτος προήχθη αμέσως σε Λοχαγό και το 1935 σε Ταγματάρχη. Ανέλαβε την διοίκηση του 11ου Λόχου του 61ου Συντάγματος Πεζικού που εκπαιδεύονταν σε καταδρομικές επιχειρήσεις και που αργότερα οι στρατιώτες αυτοί πλαισίωσαν την 117 Μεραρχία Ορεινών Καταδρομών. Το 1938 συναντήθηκε με τον Στρατηγό Γκουντέριαν και εκπαιδεύτηκε σε θέματα αγώνα αρμάτων μάχης (τεθωρακισμένα) και στον κεραυνοβόλο πόλεμο. Το 1938 μετατέθηκε στο Γενικό Επιτελείο και το επόμενο έτος προήχθη σε Συνταγματάρχη.
Με την έναρξη του πολέμου και την εκστρατεία κατά της Πολωνίας χρησιμοποιήθηκε ως επιτελικός αξιωματικός στην 30ή Μεραρχία Πεζικού. Στις 30 Αυγούστου 1942 ανέλαβε διοικητής του 99ου Συντάγματος Ορεινών Καταδρομών και στις 9 Σεπτεμβρίου μετατέθηκε με τη μονάδα του στο Μέτωπο του Καυκάσου. Στις μάχες που δόθηκαν ως τις 13 Δεκεμβρίου η μονάδα του διήλθε από σκληρές μάχες και μεγάλες απώλειες σε έμψυχο δυναμικό. Η ρωσική αντιμαχόμενη πλευρά είχε και εκείνη μεγάλες απώλειες. Στις 27 Φεβρουαρίου μετατέθηκε στην εφεδρεία του Χίτλερ προκειμένου να προετοιμαστεί να αναλάβει την δημιουργία μιας νέας στρατιωτικής μονάδας καταδρομών για να αντιμετωπιστεί μια ενδεχόμενη απόβαση των συμμαχικών δυνάμεων στην Πελοπόννησο. Την 1η Μαΐου 1943 προβιβάζεται σε Υποστράτηγο και αναλαμβάνει διοικητής της 117ης Μεραρχίας Ορεινών Καταδρομών, αναδιοργανώνει την μεραρχία με νέους αξιωματικούς και υπαξιωματικούς αλλά και με νέο πολεμικό υλικό, ετοιμάζοντας με αυτό τον τρόπο την κάθοδο της Μεραρχίας στην Πελοπόννησο μέσω της Γιουγκοσλαβίας.
Η σφαγή των Καλαβρύτων αναφέρεται στην εξολόθρευση του ανδρικού πληθυσμού και την καταστροφή της κωμόπολης των Καλαβρύτων, από στρατιώτες της γερμανικής 117ης Μεραρχίας Καταδρομών. Έπειτα την σφαγή των Καλαβρύτων οι σχέσεις του Λε Σουίρ με τον Πτέραρχο Χέλμουτ Φέλμυ ψυχράνθηκαν, ο δε Λε Σουίρ ζήτησε μετάθεση στο ανατολικό μέτωπο, αλλά δεν έγινε αποδεκτή.
Ο Λε Σουίρ στις 10 Ιουλίου, θα απομακρυνθεί από την 117η Μεραρχία και θα μετατεθεί προαγόμενος στη λεγόμενη «εφεδρεία του Φύρερ» και από εκεί στο Ανατολικό Μέτωπο, όπου θα συλληφθεί και θα πεθάνει αιχμάλωτος των Σοβιετικών σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Ο Λε Σουίρ αιχμαλωτίστηκε από τους Σοβιετικους τον Μάιο του 1945 και απεβίωσε κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας του στις 8 Ιουνίου 1954. Η σορός του τάφηκε στην Βαυαρία.

ΣΤΟ ΛΥΓΟΥΡΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΚΟΛΛΙΑΚΙ

Μια μικρή μονάδα ανταρτών με επικεφαλής τον καπετάν Λευτεριά, αποφασίζει να επιτεθεί σε μονάδα της Ομάδας Μπαρτ, στον αυχένα του βουνού σε κοντινή απόσταση πάνω από το Κολιάκι.
Οι αντάρτες θα προσβάλουν τη γερμανική μονάδα. Η σύγκρουση θα είναι σύντομη διότι η υπεροχή των Γερμανών είναι πολύ μεγάλη, ενώ οι αντάρτες διαθέτουν ελαφρύ οπλισμό. Η κατάσταση δεν επιτρέπει στους αντάρτες να παραμείνουν στις θέσεις τους για πολύ και αποχωρούν προς την Τροιζηνία.
Τα νέα αυτά θα φτάσουν στην Ερμιόνη όπου το ΕΑΜ παρακολουθεί με αγωνία τη γερμανική προέλαση. Ο Απ. Φραγκούλης γράφει:
«Την Δευτέρα 29 Μαϊου 1944, έκαναν εξόρμηση από το Λιγουριό στο Κολιάκι. Στο διάσελο όμως του Κολιακιού είχε στήσει ενέδρα ομάδα κρούσεως ανταρτών και τους κτύπησε, γι΄ αντίποινα οι Γερμανοί όταν μπήκαν στο Κολιάκι βάζουν φωτιές και τόκαψαν, κι έπειτα προχώρησαν προς την Τραχιά».

Ο αυτόπτης μάρτυς Χρήστος Τζαμαλής από το Κολιάκι, νέο παιδί, 11 χρόνων τότε, κάτοικος σήμερα Παλαιάς Επιδαύρου, διηγείται:
«Τον Μάιο του 1944 οι Γερμανοί έκαναν εκκαθαριστική επιχείρηση. Ειδοποιήθηκε ο Λευτεριάς να τους χτυπήσει. Η επίθεση των ανταρτών ήταν ψηλά στο βουνό στο σημείο που σήμερα βρίσκεται ένα στρατιωτικό φυλάκιο, πάνω από το σημερινό κέντρο Αγνάντι. Οι Γερμανοί είχαν κιάλια και έλεγχαν την περιοχή. Η μάχη δεν κράτησε πολύ γιατί οι Γερμανοί ήταν καλά οπλισμένοι και οι αντάρτες είχαν ελαφρύ οπλισμό. Στον δρόμο προς Κολιάκι οι Γερμανοί έπιασαν τον σύνδεσμο με την Παλαιά Επίδαυρο που ερχόταν να τους ειδοποιήσει. Ο σύνδεσμος ήταν ένα παλληκάρι 19 ετών από το Κολιάκι με καταγωγή από την Σάμο, το όνομά του Τάσος Πτίλης. Έτσι έφτασαν στο Κολιάκι έδεσαν τον σύνδεσμο σε ένα δένδρο και άρχισαν να καίνε τα σπίτια του χωριού. Με υποχρεώνουν, ήμουν τότε 12 χρονών, με την απειλή όπλου, να βάλω ξερόκλαδα στο υπόγειο του σπιτιού του παππού μου και έβαλαν φωτιά. Συνολικά έκαψαν 10-15 σπίτια στο χωριό. Μια γυναίκα, η Ελένη Τσάκωνα, έδωσε λίγο νερό στο αιχμάλωτο παλληκάρι που ήταν δεμένο στο δένδρο. Αμέσως ο Γερμανός αξιωματικός θα πυροβολήσει και θα σκοτώσει την γυναίκα και τον αιχμάλωτο. Η κόρη της γυναίκας, η Σπυριδούλα Τσάκωνα 16-17 ετών, θα τρέξει να απομακρυνθεί, τότε ο Γερμανός την πυροβόλησε, η σφαίρα την πήρε στο κεφάλι. Η μικρή πέθανε ύστερα από λίγο καιρό από το τραύμα αυτό. Το σώμα του νέου το άφησαν άταφο για δύο ημέρες που τουμπάνιασε και μύριζε. Οι γερμανοί  έμειναν για 3-4 ημέρες και μετά έφυγαν».

Στο Ημερολόγιο Μάχης της επιχείρησης «Κοράκι» της 117ης Μεραρχίας αναφέρεται στα γεγονότα σχετικά με το Κολιάκι κατά λέξη:
«29.5.44 Κοράκι. Ο εχθρός υποχωρεί νοτιοανατολικά του Λυγουριού και επιστρέφει στη συνέχεια νότια προς Δίδυμα. Εκεί βρίσκεται η μεγαλύτερη συγκέντρωση συμμοριτών. Ομάδα μάχης Μπαρτ κατέλαβε το Κολιάκι κατόπιν ισχυρής εχθρικής αντίστασης και έκαψε το χωριό, 19 εχθροί νεκροί.».

ΝΕΟΧΩΡΙ ΤΡΑΧΕΙΑΣ – ΚΑΡΑΤΖΑΣ: 1 – 5 Ιουνίου

Στις 30 Μαϊου 1944, η ομάδα των Γερμανών φτάνει έξω από τον Καρατζά, πάντοτε μαζί με δύναμη ταγματασφαλιτών, τσολιάδων και γερμανοντυμένων Ελλήνων από το Ναύπλιο. Οι Γερμανοί έχουν την  πληροφορία ότι στη μάχη στο Κολιάκι έχουν λάβει μέρος κάτοικοι από το Νεοχώρι και τον Καρατζά. Φτάνοντας στον Καρατζά, συγκεντρώνουν τους κατοίκους και, με την βοήθεια καταδοτών, τους αναζητούν όπως και τα μέλη του ΕΑΜ.
Μεταξύ των συνεργατών τους αναφέρεται ο Αντώνης Μιχόπουλος από τα Λευκάκια, αποκαλούμενος και Μπαρούς, ως ένας από τους γερμανοντυμένους συνεργάτες των Γερμανών, με ρόλο διερμηνέα. Ενεργό συμμετοχή αναφέρονται ότι έχουν και οι αδερφοί Παλιατζάκη, γνωστοί για τη δράση τους στην περιοχή. Ο ένας από τους αδερφούς, μάλιστα, αναφέρεται ότι θα χειριστεί ένα από τα πολυβόλα της εκτέλεσης. Αργότερα, θα συλληφθούν από τους αντάρτες και θα εκτελεστούν.
Τελικά οι Γερμανοί θα συλλάβουν εξήντα άτομα και θα τα μεταφέρουν στη θέση Νεοχώρι, από αυτούς, μετά από ανάκριση, θα κρατήσουν για εκτέλεση 23 πολίτες, οι 17 κάτοικοι Καρατζά και οι λοιποί από το Νεοχώρι. Η εκτέλεση θα γίνει την αυγή της 5ης Ιουνίου 1944. Ορισμένοι θα κατορθώσουν να γλιτώσουν πηδώντας στον ξεροπόταμο, στην κοίτη του οποίου τους έχουν στήσει.
Προκειμένου να αντιληφθεί κανείς τις συνθήκες της εκτέλεσης αλλά και το μίσος και τη βιαιότητα της αντίδρασης των ανταρτών σε μεταγενέστερο χρόνο, αναφέρουμε το εξής γεγονός.
Ο Ανάργυρος Λεβέντης, που θα κατορθώσει να ξεφύγει την εκτέλεση πηδώντας στον ξεροπόταμο, θα εκτελεστεί 500 με 700 μέτρα μακριά, μετά από υπόδειξη του σημείου όπου έχει κρυφτεί, από ντόπιους καταδότες. Τα ονόματα των εκτελεσθέντων κατοίκων από το Νεοχώρι και το Καρατζά περιλαμβάνονται σε μνημείο που θα στηθεί αργότερα στο Καρατζά.
Λίγες ημέρες μετά την εκκαθαριστική επιχείρηση των Γερμανών και των Ταγμάτων Ασφαλείας, στις 24 Ιουνίου 1944, οι αντάρτες θα εκτελέσουν στο Νεοχώρι δύο πολίτες, προφανώς ως αντίποινα.

ΕΚΤΕΛΕΣΜΕΝΟΙ ΣΤΟ ΚΑΡΑΤΖΑ – ΝΕΟΧΩΡΙ, ΤΡΑΧΕΙΑΣ

1.Μπούρας Βασίλειος(απαγχονίστηκε) 18 ετών
2.Ανδριανός Ευάγγελος του Αθαν. 18 ετών
3.Γιακουμής Παναγιώτης του Κων. 32 ετών
4.Γιακουμής Παναγιώτης του Χαρ. 29 ετών
5.Δανόπουλος Κοσμάς του Μωυσή 22 ετών
6.Δανόπουλος Μωυσής του Φιλίππου 49 ετών
7.Δερματάς Αθανάσιος του Κων. 41 ετών
8.Λεβέντης Ανάργυρος του Ιωαν. 28 ετών
9.-Λιβανός Παναγιώτης του Γεωργ. 30 ετών
10.-Μούγιος Αθανάσιος του Δημ. 25 ετών
11.-Μούγιος Νικόλαος του Δημ. 32 ετών
12.-Μούγιος Γεώργιος του του Ιωαν. 21 ετών
13.-Μπάκας Αθανάσιος του Γεωργίου 29 ετών
14.-Μπάκας Κωνσταντίνος του Γεωργίου 23 ετών
15.-Μπελεσιώτης Ανάργυρος του Αντων. 21 ετών
16.-Μπελεσιώτης Αντώνιος του Αθαν. 55 ετών
17.-Σαχίνης Κωνσταντίνος του Σταύρου 27 ετών
18.-Σαχίνης Σταμάτης του Σταύρου 33 ετών

Απο τον Γιώργο Πασαμήτρο πληροφορούμαστε ότι στην επιχείρηση στον Καρατζά έχασαν την ζωή τους και οι εξής:

1. Καλύβας Χαράλαμπος Δ., ετών 41
2. Μούγιος Φίλιππος Σ., ετών 45
3.Λιώσης Δημήτριος Γεωρ., ετών 18
4.ΑΓΝΩΣΤΟΣ από την ΥΔΡΑ.

ΟΙ ΔΙΑΣΩΘΕΝΤΕΣ

ΔΙΑΣΩΘΕΝΤΕΣ:
1. Ανδριανός Γεώργιος του Αθαν.
2. Θεοδωρόπουλος Σταμάτης του Αριστείδη
3. Λεβέντης χρήστος του Ιωάννου, αδελφός του εκτελεσθέντος Ανάργυρου
4. Μπάκας Γεώργιος του Αθανασίου
5. Μπάκας Κωνσταντίνος του Αθανασίου
6. Σαχίνης Παναγιώτης του Σταύρου, αδελφός των Κωνσταντίνου και Σταμάτη.

Η ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΣΑΜΗΤΡΟΥ

Ο Γιώργος Πασαμήτρος, που γεννήθηκε το 1943, ήταν μωρό όταν δολοφονήθηκαν τον Ιούνιο του 1944 στη Ντάπια των Σπετσών, ο πατέρας του Γιώργος Πασαμήτρος και ο παππούς του Άγγελος Πασαμήτρος, αλλά και η μητέρα του Θέμιδα, έγραψε το βιβλίο «Μικρή Ιστορία στα Μεγάλα Χρόνια. 1940-1944», αναφέρεται εκτενώς και με σημαντικές ιστορικές αναφορές και ονόματα για τα γεγονότα που διεδραματίστηκαν τον Ιούνιο στην περιοχή της Αργολίδας, Ερμιονίδας και της Τροιζηνίας, κατά τις εκκαθαριστικές επιδρομές των Γερμανών που συμμετείχαν 4.000 στρατιώτες, από τους οποίους οι 400 ήταν των Ταγμάτων Ασφαλείας του Ράλλη. Το βιβλίο κυκλοφόρησε απο τις εκδόσεις ΘΕΜΕΛΙΟ και έχει 366 σελίδες.
Στο βιβλίο ο Γιώργος Πασαμήτρος αποκαλύπτει ότι στον Καρατζά φονεύθηκαν, εκτός από Βασίλη Μπούρα και τους 17, άλλοι έξι πατριώτες και πατριώτισσες. Τα ονόματα είναι:
1. Καλύβας Χαράλαμπος του Δ. 18 ετών.
2. Μούγιος Φίλιππος.
3. Τσάκωνα Ελένη.
4. Τσάκωνα Σπυριδούλα ή Σταυρούλα.
5. Λιώσης Δημήτριος του Γ.
6. Αγνώστου στοιχείων πατριώτης, με καταγωγή από την Ύδρα.

Επίσης, στη σελίδα 188, αναφερόμενος στους συνεργάτες των Γερμανών, στην εκκαθαρίστικη επιχείρηση στον Καρατζά, γράφει: «Μεταξύ των συνεργατών (των Γερμανών) αναφέρεται ο Αντώνης Μιχόπουλος απο τα Λευκάκια, αποκαλούμενος και Μπαρούς, ως ένας απο τους γερμαντοντυμένους συνεργάτες των Γερμανών, με ρόλο διερμηνέα. Ενεργό συμμετοχή αναφέρονται ότι έχουν και οι αδελφοί Παλιατζάκη, γνωστοί για τη δράση τους στην περιοχή. Ο ένας απο τους αδελφούς μάλιστα, αναφέρεται ότι θα χειριστεί ένα από τα πολυβόλα της εκτέλεσης. Αργότερα, θα συλληφθούν απο τους αντάρτες και θα εκτελεστούν».

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΖΩΝΤΩΝ

Ο δάσκαλος Μπάμπης Ανδριανόπουλος, ο οποίος συμμετείχε στην καταγραφή των γεγονότων και την ανάδειξη του ιστορικού αυτού γεγονότος, σε σημείωμα του, με αφορμή την δημοσίευση οκτώ βίντεο στα “οποία αναφέρονται στην εκτέλεση δεκαεπτά πατριωτών από τον Καρατζά Τροιζηνίας στις 5 Ιουνίου 1944 από τους Γερμανούς κατακτητές” γράφει τα εξής:
“Μέσα από τις μαρτυρίες τριών από τους έξι συνολικά επιζήσαντες οι οποίοι εκείνο τον καιρό, (1995), βρίσκονταν ακόμα εν ζωή, ξετυλίγεται βήμα – βήμα το χρονικό της εκτέλεσης.
Επίσης έχει καταγραφεί η πρώτη εκδήλωση για το γεγονός και η οποία πραγματοποιήθηκε την 1η Νοεμβρίου 1995 στο Δημοτικό Σχολείο Γαλατά.
Το video αυτό έχει ιδιαίτερη αξία καθώς για πρώτη φορά ακούγονται δημόσια τα ονόματα των εκτελεσθέντων όπως και όσων διασώθηκαν, δια χειλέων Γιώργου Ανδριανού.
Στη βιντεοσκόπηση ο συνάδελφος δάσκαλος Μιχάλης Καρακωνσταντής και ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, υπάλληλος του ΟΤΕ .
Τη μετατροπή από βιντεοταινία σε CD έκανε ο φωτογράφος του Πόρου Κώστας Μωραΐτης και αυτή από CD σε video στο YouTube η συναδέλφισσα Βασιλική Καμήλου.
Τέλος, αξίζουν συγχαρητήρια σε μια ομάδα εκπαιδευτικών που είχαν την πρωτοβουλία της ανάδειξης του γεγονότος Στέλιος Καρανάσιος, Ανδριανόπουλος, Καρακωνσταντής, Γεωργιόπουλος, Κυριακού) όπως και σε έναν αριθμό πολιτών ( Κούβαρης Σταύρος, Γιακουμής Κώστας, Καραγιάννης Κυριάκος, Μπαντζάβαλης Νίκος).
Δίχως αυτούς η ναζιστική θηριωδία και η υπέρτατη θυσία εκείνων των παλικαριών θα παρέμενε στα σκοτάδια της λήθης και της άγνοιας.
Ξεχωριστή αναφορά οφείλουμε σε δύο αποδημήσαντες που πρωτοστάτησαν στις προσπάθειες για την ανέγερση μνημείου στον τόπο θυσίας. (Νιχώρι Αργολίδας).
Λαδάς Βασίλης και Παπαχρήστου Γιάννης, πρόεδρος του τοπικού παραρτήματος ΠΕΕΑ και γραμματέας της Κ.Ο. ΚΚΕ Τροιζηνίας αντίστοιχα”.

ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΤΡΙΩΝ ΔΙΑΣΩΘΕΝΤΩΝ

Οι μαρτυρίες που ακολουθούν, είναι από τη βιντεοσκόπηση που έγινε από την ομάδα των δασκάλων, που αναφέρει ο Μπάμπης Ανδριανόπουλος.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΝΔΡΙΑΝΟΣ

“Δόθηκε διαταγή να μαζευτούν όλοι στο χωριό. Μας είπαν ότι όσους βρούν έξω από το χωριό θα τους σκοτώσουνε. Μαζευτήκαμε στην εκκλησία. Ήταν μόνο άντρες. Περίπου 60 άτομα. Απο τις 8 το πρωί περιμέναμε στην εκκλησία. Γύρω στις 4 το απόγευμα μας οδήγησαν στο Νιχώρι.
Ανακρίσεις δεν έγιναν. Μας έκαναν 2-3 ερωτήσεις. Στο χωριό μας έβαλαν σε δυάδες και μας οδήγησαν στο αλώνι. Εκεί μας διάλεγαν χωρίς να μας πουν τον λόγο. Βγάλανε 23 και εγω ήμουν ο εικοστός τρίτος. Είχα πάρει Γερμανικά άρβυλα από τους μαυραγορίτες. Είχα δώσει 12 οκάδες λάδι και πήρα τα άρβυλα. Ο Γερμανός με κοίταξε και με έβγαλε. Μου είπαν ότι είχα σκοτώσει Γερμανό στρατιώτη και τα πήρα.
Τους άλλους τους άφησαν και πήγαν στο χωριό. Έφαγα ξύλο. Με κάνανε του αλατιού. Αν δεν έβγαζα αίμα από το στόμα θα με είχαν “μπαρκάρει”. Την άλλη ημέρα το πρωί, πάλι μας έβαλαν σε δυάδες. Ρωτήσαμε τι κάναμε; δεν απάντησαν. Έστησαν το πολυβόλο, κάποιος είπε να τρέξουμε. Άλλοι πήγαν αριστερά, άλλοι δεξιά στο ποτάμι. Εγω χτυπήθηκα στη γάμπα. Σε μια τρύπα βρήκα τον Παναγιώτη Σαχίνη. Μου είπε: “κάτσε και μη μιλάς”. Μου έδεσε το πόδι με καπνό που είχε και ένα χειρομάντηλο. Κάποιους από αυτούς που έφυγαν τους βρήκαν και τους σκότωσαν. Μας πήρανε χαμπάρι, αλλά μπήκαμε στην ρεματιά και φτάσαμε στην Αγία Τριάδα, στο Μπάφι. Το βράδυ, όσοι σώθηκαν γύρισαν στο χωριό. Γύρισαν, έξι.Ο μπαρπα Σταμάτης (Θεοδωρόπουλος) χτύπησε, αλλά τον πλακώσανε οι άλλοι. Η τύχη ήταν και δεν τον χτύπησαν στο κεφάλι.
Δεν είχαμε πειράξει τους Γερμανούς. Μας ρίξανε ρουφιανιά από το Μπάφι. Είχαν έρθει αντάρτες και είχαν φυλακίσει στον Άγιο Κωνσταντίνο. Είπαν, ότι ο παππάς στο Μπάφι, έτσι μας είπαν, ότι είπε στους Γερμανούς ότι δεν τους κράτησαν στο Μπάφι, αλλά στο Καρατζά. Αυτό μας είπαν. Οι Μπαφιώτες, δεν έκαναν και αυτοί τίποτα. Έστειλαν κάποιο από το Μπάφι, πριν έρθουν οι Γερμανοί και μας είπαν να μαζευτούμε στο χωριό. Μας πήρε η μπόρα και μας τελείωσαν. Πριν πήγαν οι Γερμανοί στο Κολιάκι και έκαψαν το χωριό. Να μην ξανάρθουν τέτοιες εποχές”.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΑΧΙΝΗΣ

“Όσοι είχαμε ζώα, μας κάλεσαν μέσω των προέδρων, να πάμε από όλη την περιφέρεια με τα ζώα να κουβαλήσουμε άμμο στο φρούριο στο Τεπελένι. Φεύγαμε την προηγούμενη ημέρα, να κοιμηθούμε στον κάμπο στην Τροιζήνα. Κουβαλάγαμε 2 μήνες άμμο. Την παίρναμε από τον Γαλατά. Εμείς, πεζοπόροι και στο πήγαινε και όταν γυρίζαμε. Ένας διερμηνέας των Γερμανών και ένας παππάς μας είπαν οι κάτοικοι του Φαναρίου, του Άνω Φαναρίου και του Μπαφιού, να μας απαλλάξουν από την αγγαρία. Να βάλετε, μας είπαν, 2 δοχεία, από 50 -60 οκάδες τον καθένα Βρήκαν τους Γερμανούς και τα έδωσαν στον Φρούραρχο. Τα πήγαν και έγινε η δουλειά. Όταν οι Γερμανοί έφυγαν, ο διερμηνέας Βαγγέλης, πήγε με τον γιό του σε ένα ταβερνάκι στην Καλλονή. Εκεί τους έσφαξαν.
Στις 3 Ιουνίου 1944, ημέρα της Αγίας Τριάδας, ήρθαν στο χωριό . Είχαν πίάσει τον αδελφό μου και 2-3 άλλους. Εγω έδωσαν το ημίαιμο που είχα και μια προβατινίτσα και την έδωσα να μου τα φυλάνε. Μας έβαλαν στην εκκλησία. Μας έβαλαν όπως ο τσοπάνης τα πρόβατα και μας πήγαν στο σταύλο του Χρήστου Καλούδη.
Στην άκρη του χωριού, είχαν κρεμάσει από μια γκορτσιά ένα 15χρονο. Έλεγαν ότι είναι κομμουνιστής. Μας έλουσε κρύος ιδρώτας. Μας έκαναν ανακρίσεις. Μας ρώτησαν αν είχαμε όπλα. Κάποιος είπε ότι είχαμε. Αυτά, όμως ήταν σκουριασμένα. Ένας που χτυπιόταν γέλαγε. Έχασε τα μυαλά του. Μας πήγαν στο αλώνι και μας βάλανε στη σειρά. Η πρώτη τριάδα πήγε στο χείλος του ποταμιού. Πετάχτηκε κάποιος και είπε να φύγουμε. Έβαλε το πυροβόλο. Θέρισε τους υπόλοιπους που ήταν στην λάκα. Απο αυτούς που φύγαμε μόνο ένας χτύπησε στη γάμπα.
Κρυφτήκαμε. Πήρα την καπνοσάκουλα και το χειρομάντηλο και τον έδεσα. Φτάσαμε στην Αγία Τριάδα. Κρυφτήκαμε σε μια λυκότρυπα. Ηρθε ο γαμπρός μου και κάψαμε με λάδι το πόδι του Γιώργου. Στο χωριό, ήρθαν και οι γυναίκες, έπιασα τις άκρες του χωριού και έτσι τελείωσε η φασαρία μου.
Τραγωδία, ρουφιανιά. Ήρθαν οι Ιταλοί και οι Γερμανοί. Δεν τους πειράξαμε. Είχαν έρθει οι Γερμανοί και πήραν λάδι και σφαχτά.
Μετά ήρθαν οι αντάρτες και έκαναν φασαρία. Έπιασαν έναν και σταμάτησαν έξω απο το Ράδο. Κάθισαν να ξεκουραστούν. Είχε πάρει όμως το πιστόλι του, του φύτεψε μια σφαίρα απο πίσω και έφυγε.
Πριν έρθουν οι Γερμανοί πηγαίναμε στο Ορθολίθι και κρυβόμασταν. Από φόβο. Εκείνη την ημέρα δεν πήγαν. Οι Γερμανοί σκότωσαν 2-3 όσοι ήταν στα κοπάδια.
Στο Νιχώρι ήταν διερμηνέας των Γερμανών ο Αντώνης Μιχόπουλος. Δικαστής ήταν ο Μπρεντενιός Παναγιώτης. Αυτός έβγαλε την απόφαση. Υπήρχαν Έλληνες με τους Γερμανούς. Οι ταγματασφαλίτες του Ράλλη”.

ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

“Μας μαζέψανε. Πολλοί έφαγαν ξύλο πολύ. Απο εκεί το απόγευμα μας πήγαν στο Νιχώρι. Στο αλώνι. Εμείς που ήμασταν για εκτέλεση μας χώρισαν. Το πρωί μας έβαλαν στη γραμμή και μας πήγαν στο ποτάμι. Τον πατέρα μου και τους άλλους τους είπαν να πέσουν κάτω. Ο Κώστας Μπάκας, ένας θαρρετός και καλός άνθρωπος φώναξε: “τι έχουμε κάνει; ποιά είναι η απόφαση;”. Μας μίλησε στα αρβανίτικα, να τρέξουμε και να φύγουμε. Λαχταρίσαμε όλοι. Έβαλαν ριπές. Κάποιοι έφυγαν, άλλους σκότωσε. Οι Γερμανοί είπαν θα μας λακίσουν και μας πήγαν πιο πάνω. Μας έβαλαν στη γραμμή. Ήμουν στην μεσαίος. Σκεπτόμουν τι να κάνω. Γύρισα στη μπάντα. Πέφτω μπρούμυτα. Πέφτει πάνω μου ο ανιψιός μου. Μα το κεφάλι μου ήταν απ’ έξω. Δεν κουνιόμουν. Ήρθε γύρω, άρχισε τις ντουφεκιές. Πηδάει από εμένα πήγε στον άλλο. Έκατσε λίγο, παρακολουθούσε αν κινιόταν κανένας. Ήρθαν οι πολίτες, κοιτάγανε και γελάγανε. Λεφτά βρήκανε και τα παίρνανε. Ήταν κάποιος απο την Πηγάδα.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΣΤΕΛΕΝΟΣ

Οι Γερμανοί αναζητούσαν επιφανείς πολίτες της ευρύτερης περιοχής για να τους συλλάβουν και να τους εκτελέσουν. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και οι εκλεγμένοι εθνοσύμβουλοι της ΠΕΕΑ. Ο Τάσος Γεωργοπαπαδάκος που εκπροσωπούσε την Ύδρα, ο Γιώργος Κωστελένος που εκπροσωπούσε την Τροιζηνία και ο Μήτσος Παπαγεωργίου που εκπροσωποούσε την Ερμιονίδα. Την περίοδο των εκκαθαρίσεων και οι τρεις τους είχαν αναχωρήσει και κατευθύνονταν στις Κορυσχάδες.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ

1. Βιντεοσκοπημένο υλικό οκτώ (8) από την ομάδα των δασκάλων που ηχογράφησαν τους 3 διασωθέντες από την εκτέλεση των πατριωτών στον Καρατζά και την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στον Γαλατά Τροιζηνίας.
2. Πασαμήτρος Γιώργος. Μικρή Ιστορία στα Μεγάλα Χρόνια. 1940 -194. Η δράση του ΕΛΑΝ. Τα τραγικά γεγονότα στην Ερμιονίδα, στις Σπέτσες και την Ύδρα τον Ιούνιο του 1944. Εκδόσεις ΘΕΜΕΛΙΟ. 2017.
3. Μπέλσης Π. Κωνσταντίνος. ΠΟΡΟΣ 1942. ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΜΙΑΣ ΠΡΟΔΟΣΙΑΣ. Εκδόσεις “Καλλιγράφος”.
4. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ν. ΣΑΒΒΑΣ. ΜΕΘΑΝΑ. Απο το 10.00 π.Χ. μέχρι το 2.000 μ.Χ. Έτος έκδοσης1998.
5. Αφηγήσεις του ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ Ι. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ. ΣΤΟ ΑΛΒΑΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ. Απο τα βουνά της Αλβανίας στην κατοχή και την Εθνική Ανστίαση. Εκδόσεις “ΚΑΛΑΥΡΙΑ”.
6. ΣΚΟΥΡΤΗ ΣΤΑΜΑΤΗ. “Ώσπου να ξημερώσει”. Αθήνα 1976.
7. Τα άγνωστα παρασκήνια της Εθνικής Αντιστάσεως εις την Πελοπόννησον, Εμμανουήλ Βαζαίος, Αντισυνταγματάρχης ε.α. Κόρινθος, 1961.
8. Μνήμες από την Εθνική Αντίσταση – Η δράση του ΕΛΑΝ Αργολικού. Τάσου Γεωργοπαπαδάκου, Αθήνα, 1987.
9. Ημερολόγιο Εθνικής Αντίστασης Ερμιόνης, Απόστολου Χ. Φραγκούλη, 1988, Εκδότης: Τοπική Εφημερίδα «Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΕΡΜΙΟΝΗΣ».
10. 65η Επέτειος (1944-2009) Ηρωικού θανάτου Αγωνιστών – Εθνομαρτύρων Εθνικής Υδραϊκής Αντίστασης, Θεμιστοκλής Ε. Ραφαλιάς, Ύδρα 2009 – 2010. Ο συγγραφέας, όπως και ο αδελφός του, υπήρξε στέλεχος του ΕΑΜ Ύδρας.
11. Η Εθνική Αντίσταση συνολικά και στην Ύδρα, Χρήστος Ι. Χριστοδούλου, Ύδρα – Πειραιάς 2007. Αγωνιστής του ΕΑΜ Ύδρας.
12. Κόκκινος Επιτάφιος, Γιόνα Μικέ Παΐδούση, Εκδόσεις Βιβλιόραμα, Αθήνα, 2008. Η συγγραφέας ήταν σε οργάνωση ΕΑΜ (ΕΠΟΝ) Διδύμων. Ως προς τα κύρια γεγονότα μέσα στα Δίδυμα κατά την επιδρομή των Γερμανών, οι πληροφορίες είναι λίγες.
13. Θρύλοι και Παραδόσεις της Ερμιόνης, Μιχ. Αγγ. Παπαβασιλείου, Αθήνα 1988, Αυτοέκδοση. Υπάρχουν μικρές αναφορές στην Περίοδο της Κατοχής.
14. Νικηφόρος, Ευαγγελία Τέσση, Εκδ. Τροχαλία, Αθήνα 1999. Η συγγραφέας υπήρξε μέλλος οργάνωσης του ΕΑΜ Ερμιόνης. Μικρές αναφορές σε αυτή την περίοδο.
15. Η Περιπέτεια. Σπέτσες 1939 – 1945, Σαράντος Τσουλουχόπουλος, Εκδ. Πολιτιστικός Σύλλογος Σπετσών, 2010. Ο συγγραφέας ήταν γραμματέας ΕΑΜ Σπετσών. Συνελήφθη από τους Γερμανούς τον Ιούνιο 1944 και μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία.
16. Οι αντάρτες της θάλασσας – Δράση του ΕΛΑΝ Αργοσαρωνικού – Βασίλης Λαδάς, Αθήνα, 2002.  
17. Το Κρανίδι και οι αλήθειες του, Βασίλης Λαδάς, Αθήνα, 2008.
18. Σαν Παραμύθι (Ιστορία μιας ζωής), Βασίλης Λαδάς, Αθήνα, 2005.
19. Φαντάσματα του Εμφύλιου, Πλάκα Αργολίδας, 1943 – 44, Στέλιος Περάκης, Εκδόσεις Επίκεντρο, 2010.
20. Μνήμες Ερμιονίδος, Γη – Θάλασσα – Κόσμος, Προκοπίου Τσιμάνη, Ηπειρώτου, 1975, Αθήναι, Εκδόσεις: «Χαρτοβιβλιοεκδοτική».
21.  Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα. Τα αιματηρά ίχνη της 117ης μεραρχίας καταδρομών στη Σερβία και στην Ελλάδα, Χέρμαν – Φρανκ Μάγερ, ΕΣΤΙΑ, 2003.
22. Επιχείρηση «Καλάβρυτα»: Η Δράση της 117 Μεραρχίας Κυνηγών μέσα από Γερμανικά Αρχεία. Εκδότης: Γενικό Επιτελείο Στρατού, Δρ. Ηλίας Ηλιόπουλος Ιστορικός – Πολιτικός Επιστήμων, 2012.
23. Εμφύλιος Ελλάδα 1943-1949. Ένας Διεθνής Πόλεμος. Η εξέλιξή του και ο αντίκτυπος στη σύγχρονη Ελλάδα, Andre Gerolymatos, Μετάφραση Διονύσης Αρκαδιανός, Εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ, 2018

Πηγή: methanatv.gr