Η Αίγινα στο μεταίχμιο δύο αιώνων...
Το βιβλίο "Σχολάρχης στην Αίγινα", της ιστορικού Ελένης Σταμπόγλη, αποτελεί μια γοητευτική και λιτή αφήγηση για τη μεγάλη προσωπικότητα του Παναγή Ηρειώτη, και μαζί με ιστορική καταγραφή για το νησί στα χρόνια του 19ου αιώνα, μετά τον Ι. Καποδίστρια, μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα.
Της Προνόης Θεολογίδου - ?
Aπό το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Αίγινας και τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο κυκλοφόρησε πρόσφατα ένα πολύ σημαντικό, ιδιαίτερα για την ιστορία του νησιού μας, έργο της ερευνήτριας ιστορικού Ελένης Σταμπόγλη, ο «Σχολάρχης στην Αίγινα. Παναγής N. Ηρειώτης, 1854???-1930???».
Στο οπισθόφυλλο του εξαιρετικά καλαίσθητου τόμου διαβάζουμε:
"?O Παναγής N. ?Hρειώτης άφησε, μαθητής ακόμη την Αίγινα για γυμνασιακές σπουδές στην πρωτεύουσα, φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην κλασική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην κλασσική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Ερλάγγης, στη Γερμανία. Επέστρεψε μετά από χρόνια στη γενέτειρα του, όπου άσκησε το εκπαιδευτικό του έργο ως Σχολάρχης μέχρι την αφυπηρέτηση του το 1925. Στις επιστημονικές του μελέτες ιδιαίτερη θέση κατέχει η Αίγινα, την ιστορία και τις παραδόσεις της οποία προσπάθησε να μοιραστεί με ένα ευρύτερο κοινό".
Η συγγραφέας του Ελένη Σταμπόγλη, «φιλοξενούμενη» στο σπίτι της οικογένειας (Λαογραφικό Μουσείο της Αίγινας), ακάματα και συστηματικά μελέτησε για πολλά χρόνια το πολύτιμο αρχειακό υλικό, που ο Π. Ηρειώτης είχε την πρόνοια να φυλάξει και η κόρη του Πολύμνια να διασώσει. Όμως δεν περιορίστηκε στη βιογράφηση του Σχολάρχη. Με πλούσιο άλλο αρχειακό και βιβλιογραφικό υλικό σκιαγραφεί με αδρότητα την ελληνική πραγματικότητα του τέλους του 1?9ου και των αρχών του 20?ού αιώνα στην Αίγινα και, γενικότερα, στην Ελλάδα.
"Ο Παναγής Ηρειώτης γεννήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1854. Για την οικογένεια Ηρειώτη, ο ερχομός του μικρού αγοριού δεν μπορεί παρά να ήταν ένα χαρμόσυνο νέο, όπως είναι πάντα η γέννηση ενός παιδιού... Γιατί, εκείνο τον Νοέμβριο του 1854, στα στόματα όλων ήταν ο θάνατος. Τα γαλλικά πλοία που είχαν αράξει στον Πειραιά λίγους μήνες νωρίτερα, γεμάτα Γάλλους στρατιώτες από τη Βάρνα, είχαν φέρει μαζί τους τη χολέρα. Η επιδημία εξαπλώθηκε από το λιμάνι στην πρωτεύουσα, εξολοθρεύοντας το ένα δέκατο του πληθυσμού της, που αριθμούσε τότε 30.000 περίπου κατοίκους. Ο αριθμός των θανάτων κορυφώθηκε τον Νοέμβριο, φτάνοντας του 800 μέσα σε ένα μήνα. Το θανατικό έπληξε κυρίως τις νότιες γειτονιές της πόλης, όπου ζούσαν κάτω από άθλιες συνθήκες πρόσφυγες που είχαν φτάσει από τουρκοκρατούμενες περιοχές μετά τη διακοπή των ελληνοτουρκικών σχέσεων" (σελ.17).
Κεντρικό θέμα του έργου, αναμφίβολα, είναι η ιδιαίτερη προσωπικότητα του ανθρώπου, ο οποίος, αν και προσπάθησε να
θεμελιώσει μια επαγγελματική σταδιοδρομία στην Αθήνα, αναγκάστηκε να επιστρέψει στη γενέτειρά του, όπου ανέλαβε την εκπαίδευση των παιδιών του τόπου του, χωρίς ποτέ να παραιτηθεί από τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα. Η γοητευτική, λιτή αφήγηση της Ελένης Σταμπόγλη, «ταξιδεύοντας» τον αναγνώστη μέσα από επάλληλους κύκλους (Ηρειώτης, Αίγινα, Αθήνα, Ελλάδα, Ευρώπη – σχολείο, δάσκαλος, εκπαιδευτικό σύστημα – πολιτιστικό περιβάλλον, επιστημονικές αναζητήσεις, οικονομικές συνθήκες), ανασυνθέτει σφαιρικά, επιδέξια και τεκμηριωμένα την ιστορική πραγματικότητα της εποχής, πλουτίζοντας τη σχετική βιβλιογραφία. Και είναι προφανές ότι ο «Σχολάρχης» καλύπτει το ενδιαφέρον για μια «συνολικότερη ιστορική μελέτη που αφορά την Αίγινα τα χρόνια που ακολουθούν τη σύντομη παραμονή του Καποδίστρια στο νησί μέχρι τις αρχές του 2?ού αιώνα» (σελ. 1?4).
Η έκδοση συμπληρώνεται με ένα εντυπωσιακό φωτογραφικό υλικό, που επιμελήθηκε ο Δ. Βλάικος.
