Καποδιστριακά Κτίρια: Η μεγάλη πρόκληση για την Αίγινα του 21ου αιώνα
Μια αέναη μάχη με τις ολιγωρίες, αλλά η ύστερη ανακάλυψη αρχαιολογικών ευρημάτων αναζητεί το τέλος των καθυστερήσεων για την πολυπόθητη αποκατάστασή τους.
Του Γιώργου Μπήτρου
Η Αίγινα είναι η μοναδική πόλη στην Ελλάδα που φιλοξενεί Καποδιστριακά Κτίρια. Κτίρια που οικοδομήθηκαν με έμπνευση και μεγάλο αγώνα από τον ίδιο τον Ι. Καποδίστρια, ο οποίος και έθεσε τον θεμέλιο λίθο τους, κατά τη διάρκεια της παραμονής της έδρας της Κυβερνήσεώς του στην Αίγινα.
Ως εκ τούτου, θα ανέμενε κάποιος αυτά τα κτίρια, τα οποία στη διαδρομή δύο αιώνων έχουν γνωρίσει αλλεπάλληλες και διαφορετικές χρήσεις, σήμερα, λίγο πριν από το 2021, να αποτελούν σημεία αναφοράς και πολιτιστικά κέντρα ελληνικού και ξένου ενδιαφέροντος. Παρά τις προσπάθειες δεκαετιών, τους αγώνες και τις προσδοκίες του πνευματικού κόσμου της Αίγινας και τις όποιες εργασίες συντήρησης που έχουν λάβει χώρα σε δύο από αυτά (Ορφανοτροφείο – Κυβερνείο), το θέμα της αποκατάστασης και της παράδοσής τους στο ευρύ κοινό φαίνεται να καθυστερεί. Είναι λογικό, πέρα από τη μεμψιμοιρία ή τη συνήθη γκρίνια που συχνά εκφράζεται, να υπάρχει μια μεγάλη προσδοκία, αγωνία αλλά και ανυπομονησία για το μέλλον αυτών των μνημείων.
Ιδιαίτερα μετά την ανακάλυψη αρχαιοτήτων κατά τη διάρκεια εργασιών στον περίβολο και στο εσωτερικό του κτιρίου του Κυβερνείου. Οι τελευταίες πληροφορίες θέλουν να έχουν βρεθεί αρχαιότητες και στον αύλειο χώρο του Ορφανοτροφείου. Παράλληλα, όπως μας ενημέρωσε η κ. Προνόη Θεολογίδου, υπάρχει ένας μαραθώνιος εργασιών στο Κυβερνείο από την πλευρά του υπευθύνου των εργασιών, προκειμένου να ξεπεραστούν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα οι δυσκολίες και τα εμπόδια που καθυστερούν την παράδοση του κτιρίου. Και σε αυτό το σημείο πρέπει να υπάρξει –όπως χαρακτηριστικά ανέφερε– ο απαιτούμενος σεβασμός. Αναζητήσαμε κάποιο χρονοδιάγραμμα για την πορεία των εργασιών και την ημερομηνία παράδοσης των κτιρίων. Ο δήμαρχος κ. Ι. Ζορμπάς μάς ενημέρωσε ότι το θέμα εξαρτάται από την πορεία των ανασκαφών στο Κυβερνείο. Στο σημείο αυτό να υπογραμμίσουμε ότι τα κτίρια δεν είναι της αρμοδιότητας του Δήμου Αίγινας.
Το Καποδιστριακό Ορφανοτροφείο είναι της αποκλειστικής αρμοδιότητος του Υπουργείου Πολιτισμού, ενώ το Εϋνάρδειο και το Κυβερνείο του Υπουργείου Παιδείας. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες που μας έδωσε η κ. Θεολογίδου: «Βρίσκεται σε εξέλιξη το έργο που αφορά στη νέα αποκατάσταση του Ορφανοτροφείου, ώστε να λειτουργήσει ως Διαχρονικό Μουσείο της ιστορίας της Αίγινας, ως μουσείο αφιερωμένο στην προσωπικότητα και στο έργο του Ιωάννη Καποδίστρια και, ξέχωρα, ως μουσείο των φυλακών.
Το επιβλητικό οικοδόμημα φωνάζει την ιστορία του στον περαστικό, θα έχει όμως πολλά να αφηγηθεί για την πολυκύμαντη πορεία του στον επισκέπτη που θα περάσει την πύλη του. Με ανυπομονησία αναμένεται να υλοποιηθούν, επιτέλους, προσδοκίες χρόνων για διοργάνωση εκθέσεων, πολιτιστικών εκδηλώσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ποικίλων δράσεων.
Στο Κυβερνείο οι εργασίες, που γίνονται με υποδειγματικό σεβασμό στον χώρο, βρίσκονται στην τελική φάση. Οι ανασκαφές στον εξωτερικό και στον εσωτερικό χώρο του ιστορικού κτιρίου έφεραν στο φως σημαντικά ευρήματα και με ενδιαφέρον περιμένουμε τις ανακοινώσεις των υπεύθυνων αρχαιολόγων. Το εσωτερικό είναι σχεδόν έτοιμο, για να τοποθετηθούν τα αρχειοστάσια και να υποδεχθεί το πλούσιο και πολύτιμο αρχειακό υλικό για τη μελέτη της ιστορίας μας, ενώ σύντομα θα ανοίξει η αίθουσα για την προβολή του έργου του Κυβερνήτη με ψηφιακή τεχνολογία, σύμφωνα με σχεδιασμούς ειδικών επιστημόνων.
Η αλλαγή του ρυμοτομικού σχεδίου για το Εϋνάρδειο είναι πια γεγονός και η επικαιροποίηση του έργου είναι υπόθεση του Τμήματος Μελετών της Τεχνικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Παιδείας. Η επισκευή και η μετατροπή του σε σύγχρονη λειτουργική βιβλιοθήκη και η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου θα το αναδείξουν ως τοπόσημο της Αίγινας. Η μεταστέγαση της Βιβλιοθήκης στον δικό της χώρο θα της επιτρέψει να ξεφύγει από τον περιορισμένο στη συναλλαγή του δανεισμού ρόλο.
Η ανανέωση των συλλογών, ο εμπλουτισμός με τα μέσα της νέας τεχνολογίας, η σύνδεση με άλλες βιβλιοθήκες είναι προαπαιτούμενα. Η άμεση γειτνίαση του Εϋνάρδειου με τη Μητρόπολη και το Δημοτικό Θέατρο δημιουργεί έναν θύλακα ιστορικού και περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος. Χωροθετημένο στο κέντρο της πόλης, στέκεται ανάμεσα στο Κυβερνείο και στο Ορφανοτροφείο.
Μια οριζόντια γραμμή συνδέει τα εμβληματικά κτίρια στον ίδιο χρόνο. Και στην αυλή του Κυβερνείου, μια κάθετη γραμμή συνδέει τους αιώνες! Η πρόκληση είναι να μη μείνουμε στο τουριστικό αξιοθέατο. Προϋπόθεση είναι η επαρκής στελέχωση όλων με μόνιμους υπαλλήλους ανάλογων ειδικοτήτων, ώστε να ανταποκριθούν με επάρκεια στο εύρος των υποχρεώσεων και δραστηριοτήτων τους». Αν λοιπόν η αποκατάσταση των ιστορικών κτιρίων είναι η μεγάλη πρόκληση για την Αίγινα του 21ου αιώνα, εξίσου σημαντικές κρίνονται η αξιοποίησή τους, η σωστή χρήση και η επαρκής στελέχωσή τους από ειδικούς όλων των επιστημών.
