ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Τον κώδωνα του κινδύνου για ερημοποίηση των δασών της Μεσογείου κρούει πολυετής έρευνα στα Τενάγη Φιλίππων

Η περιοχή Τενάγη Φιλίππων, στην ανατολική Μακεδονία, αποτελεί ένα από τα ελάχιστα σημεία αναφοράς για την κλιματική αλλαγή σε παγκόσμιο επίπεδο, δίνοντας πληροφορίες για τις αλλαγές που σημειώθηκαν στην περιοχή για πάνω από ένα εκατομμύριο χρόνια. Μια ομάδα ερευνητών από πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Βρετανίας και της Ελλάδας μελέτησε απολιθωμένη γύρη που συνέλεξε στο σημείο αυτό και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για πιθανή ερημοποίηση που απειλεί τα δάση της Μεσογείου.
  
Ο τυρφώνας (έλος) στα Τενάγη Φιλίππων είναι μοναδικός. Είναι ο βαθύτερος σε παγκόσμιο επίπεδο, με πάχος περίπου 170 μέτρα που αντιστοιχούν σε μια απόθεση της τύρφης τα τελευταία 1.300.000 χρόνια. Αποτελεί λοιπόν ένα σπάνιο κλιματικό αρχείο, ένα από τα λίγα σημεία αναφοράς για τα χερσαία περιβάλλοντα σε παγκόσμιο επίπεδο σχετικά με την κλιματική αλλαγή.
 
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Έλληνας ερευνητής του Τμήματος Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, Ανδρέας Κουτσοδενδρής, παρομοιάζει τα Τενάγη Φιλίππων με ένα μεγάλο βιβλίο Ιστορίας, όπου κάθε εκατοστό της τύρφης αντιστοιχεί σε μια σελίδα με πληροφορίες για αλλαγές στη βλάστηση και στο κλίμα της περιοχής. «Οι πιο πολλές περιοχές μάς δίνουν πληροφορίες για μερικές εκατοντάδες ή λίγες χιλιάδες χρόνια. Το μοναδικό της περιοχής Τενάγη Φιλίππων είναι ότι έχουμε ένα κλιματικό αρχείο που πηγαίνει πίσω σε βάθος χρόνου και είναι μοναδικό. Αφορά στην Ιστορία που έχει καταγραφεί εκεί τα τελευταία 1,3 εκατομμύρια χρόνια», λέει χαρακτηριστικά.
  
Μια ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης και τον κ. Κουτσοδενδρή, διεξάγει στην περιοχή έρευνα για σχεδόν 20 χρόνια, έχοντας ως στόχο να καταγράψει τις αλλαγές στο οικοσύστημα της περιοχής σε βάθος χρόνου, πληροφορίες πολύτιμες και για τη βιωσιμότητά της στο μέλλον.
 
Η επιλογή της περιοχής αυτής έγινε και για έναν ακόμα λόγο. Το κλίμα στα Τενάγη Φιλίππων είναι αντιπροσωπευτικό για τις ξηρές περιοχές της Μεσογείου, δηλαδή για τα δύο τρίτα της λεκάνης της Μεσογείου που υπολογίζονται σε περίπου 76 εκατομμύρια εκτάρια. Οπότε οι εκτιμήσεις των ερευνητών για τις αλλαγές στο κλίμα εδώ αφορούν και στο μεγαλύτερο ποσοστό των οικοσυστημάτων της Μεσογείου. 
 
Αντικείμενο μελέτης αποτέλεσε η γύρη, που, όπως εξηγεί ο κ. Κουτσοδενδρής, αν βρεθεί στο κατάλληλο περιβάλλον, μπορεί να διατηρηθεί για εκατομμύρια χρόνια μέσα στα ιζήματα και να δώσει σημαντικές πληροφορίες για τη βλάστηση και άρα το κλίμα του παρελθόντος.
 
Η ερευνητική ομάδα εστίασε στα ανώτερα 90 μέτρα της τύρφης, που αντιστοιχούν περίπου στα τελευταία 500.000 χρόνια ιστορίας της περιοχής. Αφού έκαναν γεωτρήσεις για τη συλλογή ιζημάτων, οι επιστήμονες μελέτησαν περίπου 2.500 δείγματα γύρης που διατηρήθηκαν σε ιζήματα διαφορετικού βάθους για να εντοπίσουν τις διακυμάνσεις του κλίματος και της βλάστησης κατά την περίοδο αυτή. 
 
Τα δείγματα που επιλέχθηκαν έχουν χρονική απόσταση μεταξύ τους περίπου 200 χρόνια, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις η χρονική διαφορά είναι μόλις 80 χρόνια, προκειμένου η βλάστηση και οι αλλαγές της κατά τη διάρκεια αυτών των 500.000 χρόνων να μπορεί να μελετηθεί με μεγάλη ακρίβεια.
 
Τα δεδομένα από τη μελέτη της γύρης συσχετίστηκαν με γεωχημικές αναλύσεις της τύρφης, η χημική σύσταση της οποίας αλλάζει ανάλογα με το κλίμα της κάθε εποχής, καταγράφοντας με λεπτομέρεια τις μεταβολές στα επίπεδα βροχόπτωσης. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν καταδεικνύουν ότι στο παρελθόν, μόλις οι βροχοπτώσεις έπεσαν σε χαμηλά όρια, τα μεσογειακά δάση μετατράπηκαν σε στέπες ταχύτατα, μέσα σε λίγες μόνο δεκαετίες.
 
Επίσης, διαπίστωσαν ότι η ποσότητα των βροχοπτώσεων στην περιοχή της Μεσογείου επηρεάστηκε από τις αλλαγές στην περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε διοξείδιο του άνθρακα, γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό σήμερα που, όπως εξηγεί ο ερευνητής του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, η συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα θεωρείται η μεγαλύτερη των τελευταίων 4,5 εκατομμυρίων χρόνων.
 
«Επειδή τα μεσογειακά δάση είναι εξαιρετικά ευαίσθητα στην κλιματική αλλαγή, η ανησυχία για την επιβίωσή τους αυξάνεται υπό το πρίσμα των ανθρωπογενών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και της συνακόλουθης υπερθέρμανσης του πλανήτη», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Κουτσοδενδρής.
 
Οι παραπάνω πληροφορίες σε συνδυασμό με τα εξειδικευμένα κλιματικά μοντέλα που έχουν στα χέρια τους οι επιστήμονες προειδοποιούν για μια δραματική μείωση των βροχοπτώσεων και άρα πιθανή ερημοποίηση των δασών της Μεσογείου στο εγγύς μέλλον.
 
Οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι σε μια τέτοια περίπτωση, η εξαφάνιση των δασών της Μεσογείου δεν θα γίνει σταδιακά αλλά με πολύ γρήγορους ρυθμούς, γι’ αυτό και χρειάζονται στοχευμένες παρεμβάσεις διαχείρισης των δασών ώστε αυτά να γίνουν πιο ανθεκτικά.
 
Στην έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Nature Communications», συμμετέχει μια μεγάλη ομάδα ερευνητικών φορέων. Από την Ελλάδα συμμετέχει το Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών με τον καθηγητή Κίμωνα Χρηστάνη. Επίσης, παίρνουν μέρος το Ινστιτούτο Εξελικτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Μονπελιέ με τον Έλληνα ερευνητή, Βασίλη Δάκο, η Σχολή Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, το Τμήμα Μοριακής Βοτανολογίας του Πανεπιστημίου του Χόχενχαϊμ, το Ινστιτούτο Γεωλογίας του Πανεπιστημίου του Αμβούργου, το Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Ρόγιαλ Χόλογουεϊ του Λονδίνου, το Κέντρο Βιοποικιλότητας και Κλιματικής Έρευνας Σένκενμπεργκ στη Φρανκφούρτη και η Σχολή Περιβάλλοντος, Γεωγραφίας και Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου του Πόρτσμουθ.

Διαβάστε επίσης

WWF: Από ποια φίδια κινδυνεύουμε στην Ελλάδα – Πώς να αντιδράσουμε αν δούμε ή μας δαγκώσει φίδιΠεριβάλλον

Με αφορμή το περιστατικό με την άτυχη γυναίκα στη Θεσσαλονίκη, που δαγκώθηκε από οχιά όταν κλήθηκε να την απομακρύνει από σχολείο, το WWF Ελλάς έδωσε στη δημοσιότητα πληροφορίες γι...

Greenpeace: Στην τελική ευθεία οι διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ για να μπει τέλος στην πλαστική ρύπανσηΠεριβάλλον

Η Greenpeace είναι παρούσα στη δεύτερη συνάντηση της Διακυβερνητικής Επιτροπής Διαπραγματεύσεων της Περιβαλλοντικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για την πλαστική ρύπανση στο Παρίσι (INC2, 29...

Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος: Οι θανατώσεις ζωνοδέλφινων στο ΒΑ Αιγαίο συνεχίζονταιΠεριβάλλον

Δύο ακόμα θανατωμένα ζωνοδέλφινα (Stenella coeruleoalba), εντοπίστηκαν εχθές το απόγευμα στο ανοιχτό πέλαγος στο ΒΑ Αιγαίο, από ερευνητές του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπ...

ΗΕLMEPA: Μαζεύτηκαν 540 κιλά σκουπίδια σε εθελοντικό καθαρισμό παραλίαςΠεριβάλλον

Συνεχίζονται οι παρεμβάσεις εθελοντικού καθαρισμού των ακτών από την  Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος – HELMEPA . Όπως  αναφέρει σε ανακοίνωσή της , μετά από παρέ...

Όρκες φάλαινες έχουν βυθίσει 3 σκάφη στην Ευρώπη και μαθαίνουν και σε άλλες να το κάνουνΠεριβάλλον

Όρκες φάλαινες επιτέθηκαν και βύθισαν ένα τρίτο σκάφος στα ανοικτά των ιβηρικών ακτών και οι ειδικοί υποστηρίζουν πως αυτή η συμπεριφορά αντιγράφεται από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Τρε...

Επιδημία σκοτώνει τους αχινούς στην Ερυθρά Θάλασσα βάζοντας σε κίνδυνο τα κοράλλιαΠεριβάλλον

Μια θανάσιμη επιδημία, που εξαπλώνεται από την Ερυθρά Θάλασσα, έχει σκοτώσει ένα ολόκληρο είδος αχινών στον κόλπο της Άκαμπα, θέτοντας σε κίνδυνο τους κοραλλιογενείς υφάλους της πε...

Πάνω από τις μισές λίμνες του κόσμου έχουν συρρικνωθεί τα τελευταία 30 χρόνια, σύμφωνα με νέα μελέτηΠεριβάλλον

Πάνω από τις μισές μεγάλες λίμνες και ταμιευτήρες στον κόσμο έχουν συρρικνωθεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 -κυρίως λόγω της κλιματικής κρίσης και της ανθρώπινης κατανάλωση...

Αιγαίο: Δύο νεκρά δελφίνια εντοπίστηκαν κοντά σε Χίο και Σάμο Περιβάλλον

«Φέρει εμφανή σημάδια ηθελημένης θανάτωσης» αποκαλύπτει η περιβαλλοντική οργάνωση «Αρχιπέλαγος»   Δεύτερο νεκρό δελφίνι εντοπίστηκε στο βόρειο Αιγαίο, όπως αναφέρει η περιβαλλοντικ...

Αποκάλυψη Greenpeace: Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξάγει ετησίως πάνω από 10.000 τόνους απαγορευμένων δολοφονικών για τις μέλισσες φυτοφαρμάκωνΠεριβάλλον

Η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδίαζε εφέτος την εξαγωγή περισσότερων από 10.000 τόνους απαγορευμένων φυτοφαρμάκων που σκοτώνουν τις μέλισσες σε φτωχότερες κυρίως χώρες, σύμφωνα με  έρευνα τη...

Γυάρος: Στον ΟΦΥΠΕΚΑ το σύστημα απομακρυσμένης εποπτείας της θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής τηςΠεριβάλλον

Στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής ( ΟΦΥΠΕΚΑ ) περνά η λειτουργία και διαχείριση του συστήματος  απομακρυσμένης επιτήρησης που λειτουργεί από το 2015 εντός...