Έρευνα: Τα ψάρια συναισθάνονται τον φόβο και έτσι προστατεύονται – Ο ρόλος της ωκυτοκίνης

Στο πλαίσιο νέας έρευνας διαπιστώνεται ότι τα ψάρια μπορούν να ανιχνεύσουν τον φόβο σε άλλα ψάρια με αποτέλεσμα να φοβηθούν και τα ίδια, ιδιότητα που ρυθμίζεται από την ωκυτοκίνη, την ίδια ορμόνη που ευθύνεται για την ενσυναίσθηση, τη στοργή και τη φροντίδα στους ανθρώπους. 

Η ικανότητα του ανθρώπου να νοιάζεται για τους άλλους ίσως έχει ρίζες πολύ βαθιά στο παρελθόν, σύμφωνα με νέα έρευνα, και ενδέχεται να προέρχεται από προϊστορικά ζώα που έζησαν εκατομμύρια χρόνια πριν. 

«Κάποιοι από τους μηχανισμούς που αποτελούν τη βάση της ικανότητάς μας να βιώνουμε φόβο, ή να ερωτευόμαστε, είναι σαφώς αρχαίοι», εξηγεί ο Χανς Χόφμαν, εξελικτικός νευροεπιστήμονας στο πανεπιστήμιο του Τέξας. 

Συνήθως, οι επιστήμονες είναι επιφυλακτικοί στην απόδοση ανθρώπινων συναισθημάτων στα ζώα. Ωστόσο, είναι ευρέως παραδεκτό ότι πολλά ζώα έχουν διαθέσεις, μεταξύ αυτών και τα ψάρια. 

Στη νέα έρευνα που δημοσιεύεται στο Science, διαπιστώνεται πως τα ψάρια μπορούν να ανιχνεύσουν τον φόβο σε άλλα ψάρια, με αποτέλεσμα να προκληθεί φόβος και στα ίδια, ιδιότητα που ρυθμίζεται από την ωκυτοκίνη, την ίδια ορμόνη που ευθύνεται, μεταξύ άλλων, για την ενσυναίσθηση, τη στοργή, τη φροντίδα στους ανθρώπους. 

Για να καταλήξουν σε αυτό το συμπέρασμα, οι ερευνητές διέγραψαν γονίδια που συνδέονται με την παραγωγή και την απορρόφηση της ωκυτοκίνης από ψάρια ζέβρες (zebrafish) – ένα μικρό τροπικό ψάρι που χρησιμοποιείται συχνά στην επιστημονική έρευνα – τα οποία στη συνέχεια έγιναν αντικοινωνικά, αποτυγχάνοντας να ανιχνεύσουν φόβο ή να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους σε καταστάσεις άγχους. 

Όταν τα τροποποιημένα αυτά ψάρια δέχτηκαν ενέσεις ωκυτοκίνης, η ικανότητάς τους να νιώθουν και να αντικατοπτρίζουν τα αισθήματα σε άλλα ψάρια αποκαταστάθηκε.

«Ανταποκρίνονται στον φόβο άλλων ψαριών. Υπό αυτήν την έννοια, συμπεριφέρονται ακριβώς όπως εμείς», διαπιστώνει ο Ιμπουκούν Ακινρινάντε, νευροεπιστήμονας στο πανεπιστήμιο του Κάλγκαρι και συν-συγγραφέας της μελέτης.

Η έρευνα έδειξε, επίσης, πως τα ψάρια-ζέβρες δίνουν περισσότερη προσοχή σε ψάρια που έχουν προηγουμένως βιώσει άγχος, μια συμπεριφορά που οι ερευνητές παρομοίασαν με «παρηγοριά». 

Η νέα μελέτη καταδεικνύει τον «προπατορικό ρόλο» της ωκυτοκίνης στη μετάδοση συναισθημάτων, σημειώνει ο Ρούι Ολιβέιρα, συμπεριφορικός βιολόγος και συνεπικεφαλής της έρευνας. 

«Η διεργασία αυτή του εγκεφάλου ίσως βρίσκεται σε λειτουργία εδώ και περίπου 450 εκατομμύρια χρόνια, όταν εσύ και εγώ κι αυτά τα ψαράκια είχαμε ένα κοινό πρόγονο», εξηγεί ο Χόφμαν. 

Η ωκυτοκίνη αποκαλείται συχνά στους ανθρώπους ως «η ορμόνη της αγάπης», όμως όπως το θέτει ο Χόφμαν, στην πραγματικότητα «είναι περισσότερο σαν ένας θερμοστάτης που καθορίζει τι είναι κοινωνικά βασικότερο σε μια συγκεκριμένα κατάσταση, ενεργοποιώντας τα νευρικά κυκλώματα που ίσως σε σώσουν από έναν κίνδυνο». 

«Η πιο βασική μορφή ενσυναίσθησης είναι ο μεταδοτικός φόβος – αυτό είναι κάτι υπερπολύτιμο για να μείνεις ζωντανός, όταν ένα μέλος της ομάδας σου εντοπίσει ένα θηρευτή ή κάποιον άλλον κίνδυνο», λέει ο περιβαλλοντολόγος Καρλ Σαφίντα του πανεπιστημίου Στόνι Μπρουκ της Νέας Υόρκης. 

Πηγή: Associated Press