Μια νέα «Γιάλτα» στο τραπέζι Αμερικανών και Ρώσων; - Άρθρο του Μιχάλη Ψύλου

Στη Γενεύη, στις Βρυξέλλες, αλλά και στη Βιέννη, είναι στραμμένα τα βλέμματα όλου του κόσμου αυτή την εβδομάδα, καθώς Δύση και Ρωσία θα συζητήσουν τις γεωπολιτικές διαφορές τους, με επίκεντρο την κρίση στην Ουκρανία, αλλά και τις αιματηρές συγκρούσεις στο Καζακστάν.

Στη Γενεύη συναντώνται σήμερα αντιπροσωπείες των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, την Τετάρτη στις Βρυξέλλες θα συνεδριάσει το Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ρωσίας- η πρώτη συνάντηση εδώ και δυόμισι χρόνια- και την Πέμπτη θα υπάρξουν συνομιλίες στη Βιέννη, στο πλαίσιο του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ).

Στόχος και στις τρεις συναντήσεις είναι η αποτροπή μιας ευρύτερης κρίσης, καθώς ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει συγκεντρώσει δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες κατά μήκος των συνόρων με την Ουκρανία, με το ΝΑΤΟ να εκφράζει ανησυχίες για το ενδεχόμενο ρωσικής εισβολής.

Ο Γενικός Γραμματέας της Ατλαντικής Συμμαχίας, Γενς Στόλτενμπεργκ, υποστήριξε μάλιστα ότι «ο κίνδυνος μιας νέας σύγκρουσης είναι υπαρκτός».

Την ίδια ώρα, η Μόσχα εκφράζει την απογοήτευσή της για τα μηνύματα από το ΝΑΤΟ και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων  ειδήσεων Interfax και RIA,εκτιμούν ότι η Ουάσιγκτον επιμένει σε μονομερείς παραχωρήσεις από τη Μόσχα.Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριάμπκοφ, που συναντηθεί σήμερα στη Γενεύη με την αναπληρώτρια Υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, Γουέντι Σέρμαν, έσπευσε να τονίσει ότι «η  Ρωσία δεν είναι αισιόδοξη για τις συζητήσεις».

Χαμηλές προσδοκίες

Με χαμηλές προσδοκίες προσέρχεται και η αμερικανική αντιπροσωπεία, εκτιμώντας ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν προσπαθεί να αναγκάσει την Ουάσιγκτον να συζητήσει τη διαίρεση της Ευρώπης σε σφαίρες συμφερόντων, κάτι που η Δύση δεν πρόκειται να δεχτεί.

Σύμφωνα με Αμερικανό αξιωματούχο, η Μόσχα ουσιαστικά, απαιτεί μια νέα έκδοση της Γιάλτας, λίγο πιο ανατολικά. Η Μόσχα απορρίπτει κάθε συζήτηση για επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς και αυτόν το φόβο επικαλείται για να δικαιολογήσει την ανάπτυξη των ρωσικών δυνάμεων στα Ουκρανικά σύνορα. Ο Πούτιν απαιτεί εγγυήσεις ασφαλείας και προειδοποιεί ότι δεν θα αποδεχτεί ενδεχόμενη ένταξη της Ουκρανίας στη  δυτική στρατιωτική συμμαχία.

Το ΝΑΤΟ έχει απορρίψει τα περισσότερα από τα αιτήματα του Πούτιν, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι είναι τόσο υπερβολικά που πολλοί έχουν δίκιο να αναρωτιούνται αν υποβλήθηκαν μόνο και μόνο για να απορριφθούν. Κυβερνητικός αξιωματούχος στην Ουάσιγκτον είπε ότι δεν θα εκπλαγεί αν η ρωσική πλευρά διέδιδε ψευδείς αναφορές για παραχωρήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών, προκειμένου να «διχάσει τους συμμάχους Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους, σύμφωνα με κύκλους της αμερικανικής κυβέρνησης, θα προτείνουν μια συμβιβαστική λύση για τον περιορισμό ορισμένων στρατιωτικών δραστηριοτήτων στην Ανατολική Ευρώπη. Αναμένεται μάλιστα να συζητηθεί σήμερα ο αμοιβαίος περιορισμός των στρατιωτικών ασκήσεων και η τοποθέτηση πυραύλων στην περιοχή, όπως δήλωσε υψηλόβαθμο στέλεχος της αμερικανικής κυβέρνησης, το περασμένο Σάββατο. Η ίδια πηγή κατέστησε επίσης σαφές ότι δεν εναπόκειται στη Μόσχα να αποφασίσει με ποιες χώρες, θα συνάψουν συμμαχίες άλλα κράτη. Παραμονή της συνάντησης στη Γενεύη, οι Ηνωμένες Πολιτείες προειδοποίησαν και πάλι τη Μόσχα ότι ενδεχόμενη εισβολή θα επιφέρει σκληρές οικονομικές κυρώσεις, αλλά και στρατιωτική υποστήριξη στο Κίεβο.

Συνολικά, ωστόσο, η αμερικανική πλευρά εκτιμά ότι «δεν θα υπάρξουν σταθερές δεσμεύσεις σε αυτές τις συνομιλίες, αν και θα είναι σοβαρές και συγκεκριμένες», σύμφωνα με τον ίδιο κυβερνητικό αξιωματούχος. Πρόσθεσε μάλιστα ότι στη συνέχεια, όλα τα θέματα θα εξεταστούν στην Ουάσιγκτον και θα συζητηθούν με τους συμμάχους κατά τη διάρκεια της εβδομάδας. 

Και το Καζακστάν στο «μενού»

Οι αιματηρές συγκρούσεις στο Καζακστάν βρίσκονται επίσης στο μενού όλων των συναντήσεων αυτή την εβδομάδα, καθώς η σταθερότητα στην αχανή και πλούσια σε ορυκτές πρώτες ύλες και ουράνιο (40% της παγκόσμιας παραγωγής),χώρα της Κεντρικής Ασίας, ενδιαφέρει όλες τις πλευρές, με δεδομένο ότι απειλείται η περιφερειακή και ευρασιατική γεωπολιτική αρχιτεκτονική.

 Ο πρόεδρος του Καζακστάν Κασίμ-Τζομάρτ Τοκάγιεφ σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν υποστήριξε ότι η κατάσταση σταθεροποιείται μετά τις αιματηρές συγκρούσεις, αν και υπάρχουν μεμονωμένες εστίες έντασης. Πολλοί αναλυτές εκτιμούν μάλιστα ότι  ο Πρόεδρος Τοκάγιεφ χρησιμοποίησε την αναταραχή για να επεκτείνει την επιρροή του.

Σύμφωνα με επίσημες πληροφορίες, περισσότερα από 5.100 άτομα συνελήφθησαν τις τελευταίες ημέρες, μεταξύ των οποίων υψηλόβαθμα στελέχη όπως ο πρώην επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών Καρίμ Μασίμοφ. Ο επί χρόνια έμπιστος του πρώην προέδρου Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ κατηγορείται για εσχάτη προδοσία. Άλλοι και άλλοι πιστοί οπαδοί του Ναζαρμπάγιεφ, απομακρύνθηκαν επίσης από βασικές θέσεις στον μηχανισμό εξουσίας. «Εφτασε το τέλος της εποχής Ναζαρμπάγιεφ», λέει ο Τεμούρ Ουμάροφ, από το Carnegie Center της Μόσχας. 

«Ο Ναζαρμπάγιεφ είχε γίνει βάρος για ολόκληρο το σύστημα. Εξ ου και η απόφαση να τον ξεφορτωθούν τώρα», εξηγεί ο Ουμάροφ, που είναι ειδικός για την Κεντρική Ασία.

Τον Τοκάγιεφ αποφάσισε να στηρίξει άλλωστε η Μόσχα, στέλνοντας αμέσως στρατεύματα για να βοηθήσουν στην καταστολή της λαϊκής εξέγερσης. Όπως γράφει άλλωστε εύστοχα και η ιταλική επιθεώρηση Γεωπολιτικής «Limes», «η καθημερινή προσευχή κάθε Ρώσου ή Σοβιετικού στρατηγού ήταν πάντα η επαλήθευση της σταθερότητα των κάθε λογής  συνόρων με τη Δύση και ο Πούτιν σίγουρα δεν αποτελεί εξαίρεση σε αυτή την πρακτική».

Πηγή: Ναυτεμπορική