Ποιοι εξουσιάζουν τον δημόσιο βίο - Άρθρο του Μανώλη Κοττάκη

Υπουργικά χείλη νομιμοποίησαν προχθές από του βήματος της Βουλής το ψέμα ως μέθοδο προστασίας κρατικού αξιωματούχου που βαρύνεται με ποινικά αδικήματα όπως οι βιασμοί κατά συρροήν και η παιδεραστία.

Ελέχθη συγκεκριμένα ότι ο τέως διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου απεπέμφθη από το αξίωμά του με απόφαση της υπουργού Πολιτισμού αλλά, για να μη δοθεί η εντύπωση προς τα έξω πως η Πολιτεία «τον ρίχνει στα σκυλιά», του επετράπη να εμφανισθεί ως αυτοβούλως παραιτηθείς. Δεν θα σταθώ στο πολιτικό πρόσωπο που εξέμεσε αυτό το αδιανόητο, γιατί θεωρείται σοβαρό. Ούτε στην ιστορία αυτή καθεαυτή, αν και το λογικό είναι πως μια Πολιτεία που σέβεται τον εαυτό της ρίχνει συνήθως στα σκυλιά προς παραδειγματισμό των υπολοίπων κάποιον που παίζει άσχημα παιχνίδια με αθώες παιδικές ψυχές.

Το ζήτημα που συζητούν πλέον όλο και περισσότεροι πολίτες στις διαδικτυακές παρέες είναι η απεχθής μορφή που άρχισε να προσλαμβάνει ο δημόσιος βίος στην Ελλάδα εσχάτως. Η εκτροπή στην οποία οδηγείται σταθερά. Το ζήτημα δεν είναι τα πρόσωπα αλλά τα χαρακτηριστικά των προσώπων και οι αντιδημοκρατικές μεθοδολογίες τους. Αν το περιγραφόμενο ανωτέρω γεγονός με τον αξιωματούχο που ομολόγησε το ψέμα ως συνταγή προστασίας φερόμενου κακοποιού ήτο κάτι μεμονωμένο, ούτε και θα δίναμε σημασία. Αλλά το δυστύχημα είναι ότι δεν είναι. Πίσω από τη διατύπωση αυτή κρύβεται ασυναισθήτως ένας ασύλληπτος κυνισμός. Το έγκλημα στις μέρες αποκτά πλήρη υπεροχή έναντι των θεσμών. Το έγκλημα γίνεται σεβαστό από τους θεσμούς.

Το έγκλημα διαθέτει «υπόληψη» που χρήζει προστασίας από τους θεσμούς. Τα δε πρόσωπα του εγκλήματος αποκτούν προβάδισμα στον δημόσιο βίο. Τους επιφυλάσσεται προνομιακή μεταχείριση στις ποινικές περιπέτειές τους. Ο τομέας του Πολιτισμού που βρίσκεται αυτή την εποχή στο επίκεντρο της επικαιρότητας από… αστοχία του συστήματος είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου. Όχι το ίδιο το παγόβουνο. Εσχάτως έχει αναδυθεί στον αφρό ό,τι πιο αποκρουστικό υπάρχει καλά κρυμμένο στο περιθώριο της ελληνικής κοινωνίας εδώ και καιρό.

Κάνετε ένα πείραμα, σας παρακαλώ: Παρατηρήστε «φάτσες» στις τηλεοράσεις, αποθηκεύστε στις μνήμες σας πρόσωπα, ακούστε πολύ προσεκτικά τι μας λένε. Παρατηρήστε τα πρόσωπα των συνηγόρων υπερασπίσεως που μεσουρανούν. Παρατηρήστε τα πρόσωπα των πολιτικών και των εκπροσώπων κομμάτων που κυριαρχούν. Τις φιγούρες των μιντιαρχών. Των γενικών αρχηγών ομάδων. Των γενικών κουμανταδόρων. Των εργολάβων. Των πάσης φύσεως ηγητόρων νεολαιών. Των προμηθευτών rapid tests. Των διεθνολόγων νέας κοπής. Των λαϊκών οικονομολόγων. Των λαοφιλών ερμηνευτών. Θα καταλήξετε στο εξής: Δεν υπάρχει στρατηγικό σημείο του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα που να μην έχει καταληφθεί ή να μην ελέγχεται από πρόσωπα της αυτής αισθητικής τύπου Capo της Νάπολης και της αυτής «ιδεολογίας»: Η ισχύς είναι υπερτέρα του νόμου και των θεσμών. Αποφασίζομεν και διατάσσομεν.

Το φαινόμενο δεν συνδέεται με την άνοδο της Ν.Δ. στην εξουσία, ας μην υπάρξουν παρανοήσεις. Προϋπήρξε. Κυοφορείται καιρό. Η ρίζα του εντοπίζεται στα ύστερα χρόνια του εκσυγχρονισμού, όταν εμφανίστηκε σε υβριδική μορφή με την παρουσία των ευγενικών «νταβατζήδων» που εξουσίαζαν τον δημόσιο βίο. Επέζησε στα χρόνια των Μνημονίων με την παροχή υπηρεσιών πέμπτης φάλαγγας στην τρόικα από τους συνήθεις προθύμους. Εξελίχθηκε εντυπωσιακά στα χρόνια του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος έκανε απροκάλυπτες συναλλαγές με τη νέα τάξη πραγμάτων.

Τώρα απλώς βρίσκει τον χώρο να ενοποιηθεί και τελειοποιηθεί. Τα υπολείμματα της εκσυγχρονιστικής σαπίλας του 2004 συναντώνται με τη νέα τάξη πραγμάτων, η οποία είναι διάσπαρτη σε σχεδόν όλα τα κόμματα. Η Ελλάς κυβερνάται πλέον κατά βάση με υποδείξεις, βαλιτσάκια και απειλές – δεν έχει απαραιτήτως σχέση με την κυβέρνηση αυτό. Η αλήθεια τελεί υπό εξορία. Η μετα-αλήθεια του ψέματος αναδεικνύεται σε κυρίαρχο δόγμα. «Αλήθεια είναι ό,τι λέμε εμείς!», ιδού το δόγμα.

Τα δικαστήρια σπανίως δικάζουν τα πραγματικά περιστατικά. Έως την εκδίκαση μειζόνων υποθέσεων οι διεφθαρμένοι αξιοποιώντας τους αυστηρούς κανόνες της δικονομίας -που συνετάχθησαν όμως λεπτομερώς για να μην καταδικάζονται οι αθώοι, όχι για να αθωώνονται οι ένοχοι- απειλούν τους μάρτυρες με εξώδικα, αποζημιώσεις και δηλώσεις μετανοίας.

Πρόκειται για προληπτικές πρακτικές φίμωσης που εφάρμοσαν με επιτυχία όταν το άστρο τους μεσουρανούσε δύο υπουργοί του κυρίου Σημίτη (καταδίκασαν σε αστικές αποζημιώσεις μεγάλες ξένες εφημερίδες και περιοδικά όπως η «Figaro» και το «Spiegel»), αλλά στο τέλος δεν γλίτωσαν τον Κορυδαλλό. Τώρα οι πρακτικές αυτές τελειοποιούνται. Οταν δεν «πιάνει» το κόλπο με τα εξώδικα, εξαπολύονται επιθέσεις και ασκούνται πιέσεις στους παράγοντες της δίκης. Πρώτα στους μάρτυρες, οι οποίοι από κατήγοροι μετατρέπονται σε κατηγορούμενοι. Και αν δεν επιτύχει αυτό, σειρά έχουν οι ανυπάκουοι δικαστές και εισαγγελείς.

Στοχοποιούνται, ζητείται η παράλειψή τους στις προαγωγές, διαπράττονται διαρρήξεις στις οικίες τους. Με τελική συνέπεια το εξής: Τους κατά «συρροήν αθώους». Μην εκπλαγείτε λοιπόν αν οι φερόμενοι παιδεραστές αθωωθούν μετά τρία χρόνια. Αθωώθηκαν άλλοι κι άλλοι! Σε επίπεδο κοινοβουλευτικών δημοκρατικών θεσμών τα πράγματα είναι πιο απλά: Υπάρχει ευλυγισία παντού. Μια μειοψηφική δράκα πολιτικών, συνήθως απόφοιτοι καλών σχολείων, συμπεριφέρθηκε στα χρόνια που έφυγαν ως πορφυρογέννητοι τους οποίους δεν δικαιούται -επί ποινή αιωνίου καταδιώξεως- όχι να ελέγξει, αλλά να αγγίξει κανείς. Στο επίπεδο της οικονομίας αναδύεται ένα νέο μοντέλο: ο ανταγωνισμός του ενός. Η απαίτηση της εξαφανίσεως κάθε έννοιας ελεύθερης επιλογής και ιδιωτικής πρωτοβουλίας.

Επανέρχομαι στην αρχική μου παρατήρηση, λοιπόν: Δείτε ξανά τα πρόσωπα και παρατηρήστε τα: κοστούμι γκρι, γραβάτα με μύτη κάτω από τη ζώνη, μαλλί κοντό, συνήθως γενειάς στην παρειά, το χέρι στην τσέπη θριαμβευτικώς, βλέμμα μουντό, ύφος μυστηριώδες και συνοφρυωμένο, τζάμια στα αυτοκίνητα φιμέ και βεβαίως… μπαλέτα πάσης φύσεως αυλικών γύρω. Ιταλικός Νότος, είπαμε. Διαβάστε το «The Mafia Manager» και θα μυηθείτε. Σας ζητώ και κάτι ακόμη. Κλείστε τα μάτια σας και σκεφτείτε. Ποιοι είναι σήμερα στην κυβέρνηση και στα κόμματα οι διάδοχοι του πρώιμου αθώου λαϊκισμού του Ευάγγελου Γιαννόπουλου; Ποιος είναι ο διάδοχος του Γεωργίου Μπόμπολα στα έργα; Ποιοι είναι οι διάδοχοι του Τρύφωνος Κουταλίδη, του Αλέξανδρου Λυκουρέζου και του Αλέξανδρου Κατσαντώνη στις αίθουσες των δικαστηρίων;

Ποιοι είναι οι διάδοχοι της Ελένης Βλάχου, του Χρήστου Λαμπράκη, του Τζώρτζη Αθανασιάδη και του Κίτσου Τεγόπουλου στον Τύπο; Ποιοι οι διάδοχοι του Σωκράτη Κόκκαλη, του Σταύρου Νταϊφά και της οικογένειας Βαρδινογιάννη στο ποδόσφαιρο; Και το κυριότερο: Ποιο μοντέλο αντικατέστησε την ήπια ισχύ των παλαιών τζακιών; Κοιτάξτε! Προσωπικώς δεν έχω αμφιβολίες. Κάθε μέρα που περνά προκύπτει και ένα νέο κρούσμα.

Η εξουσία γλιστρά από τα χέρια της πολιτικής και μεταβιβάζεται εκ νέου στα χέρια της αγοράς και της νέας μονοπωλιακής διαπλοκής. Δεν γνωρίζω πόσο θα διαρκέσει αυτό. Δύο, τέσσερα, έξι, δέκα χρόνια. Τα «καθεστώτα» αυτού του είδους αντέχουν. Ξέρω όμως κάτι πολύ καλά από την Ιστορία: Αυτές οι μορφές εξουσίας δεν έχουν ποτέ καλό τέλος. Ας θυμηθούμε τον Κοσκωτά. Αν έχει αξία για να συζητηθεί κάτι σήμερα στη Βουλή, αυτό δεν είναι μόνον η ποιότητα του δημόσιου διαλόγου και ο εκτραχηλισμός του δημόσιου βίου. Αλλά κυρίως η ποιότητα της δημοκρατίας μας. Ο λόγος στις πολιτικές μας δυνάμεις! Αναμένουμε.