Σπέτσες, γιορτινές και αγαπημένες
Η μια γιορτή πίσω από την άλλη, από του Ευαγγελισμού έως το Πάσχα –πιο ελληνικό Πάσχα δεν γίνεται–, στο πανέμορφο αρχοντονήσι του Σαρωνικού.
Με τις πρώτες λιακάδες του Μαρτίου, μετά τον φετινό βαρύ χειμώνα, επιστροφή στο αγαπημένο νησί μας. Τις Σπέτσες. Την «αυτοκρατορία», όπως συνηθίζουμε να την αποκαλούμε μεταξύ μας όσοι την έχουμε επιλέξει για «πατρίδα της καρδιάς» μας, έστω κι αν δεν καταγόμαστε από εκεί. Τόσα χρόνια ζυμωθήκαμε με τους ανθρώπους, τα έθιμα και τις παραδόσεις, τα χρώματα, τους ήχους και τις μυρωδιές, που σηματοδοτούν τις καλύτερες αναμνήσεις μας.
Πόσο κοντά μοιάζει η μια γιορτή πίσω από την άλλη εφέτος! Ενώ ακόμη τα παιδιά πετούν τις φιλάντρες τους (τους χαρταετούς) στον ανοιξιάτικο ουρανό και η μπάντα κάνει τις πρόβες της στην Καποδιστριακή Στέγη για την παρέλαση της 25ης Μαρτίου,
ο ρυθμικός ήχος του σφυριού που έρχεται από τους ταρσανάδες σού θυμίζει ότι σύντομα τα καΐκια θα πέσουν στη θάλασσα, φρεσκοβαμμένα και όμορφα, όπως ξέρουν να τα φτιάχνουν οι Σπετσιώτες καραβομαραγκοί. Τα σπίτια μυρίζουν μπογιά, ασβέστη και... καθαριότητα. Οι μυρωδιές των κήπων, ανακατεμένες. Βιολέτες, κρεμμυδάκια φρέσκα, γαρίφαλα και δυόσμος. Έξω η φύση «υφαίνει» με γοργούς ρυθμούς το χαλί με τις κίτρινες μαργαρίτες για τη Λαμπρή, ενώ μερικές παπαρούνες –ντροπαλές και ροδαλές– ξεπροβάλλουν μέσα στα χόρτα. Και η θάλασσα συμμετέχει στην αλλαγή της εποχής! Μόλις πλησιάζει η άνοιξη, βλέπεις τα νερά της να αλλάζουν απόχρωση, ενώ η μυρωδιά της γίνεται πιο έντονη. Όλα μαρτυρούν ότι το Πάσχα είναι πλέον πολύ κοντά.
«Και αύριο με το καλό...» σου εύχονται οι Σπετσιώτισσες που συναντάς στον δρόμο παραμονή κάθε μεγάλης γιορτής. Είναι οι γυναίκες που σε κάθε τόπο κρατούν τα θρησκευτικά έθιμα και τις παραδόσεις. Είναι αυτές που ξημερώματα του Ευαγγελισμού θα υποδεχθούν την μπάντα που περνά από όλες τις γειτονιές, με ζεστές μελωμένες τηγανίτες. «Για να έχουν δύναμη τα παιδιά...» Είναι οι ίδιες γυναίκες που τη Μεγάλη Πέμπτη θα βάψουν τα αυγά κόκκινα, αλλά θα κάνουν και τα μαρινάτα μπαρμπούνια με σκόρδο, ξίδι και δενδρολίβανο, για το πασχαλινό τραπέζι της Κυριακής. Ακόμη και τότε που δεν υπήρχαν ψυγεία, αυτά τα «ευλογημένα» μπαρμπούνια δεν χαλούσαν. Τα διατηρούσαν στα φανάρια μέχρι την Κυριακή του Πάσχα. Είναι και πάλι οι γυναίκες που το απόγευμα της Μεγάλης Πέμπτης θα κόψουν όλες τις άσπρες και μοβ βιολέτες από τον κήπο τους, για να στολίσουν τον Επιτάφιο.
Στην ενορία μου, τον Άγιο Νικόλαο, τη Μητρόπολη του νησιού, ο πατέρας Γρηγό-
ριος θα έχει φροντίσει να τα βρουν όλα στη θέση τους οι ενορίτισσες και τα κορίτσια που θα έρθουν μετά τη Σταύρωση, για να περάσουν ένα-ένα τα λουλούδια στην κλωστή και να φτιάξουν τις γιρλάντες για τον στολισμό του Επιταφίου. Κάθε χρόνο, η ίδια τελετουργία. Οι πιο έμπειρες έχουν τον πρώτο λόγο και στα στολίδια και στα μοιρολόγια, που με σιγανή φωνή τραγουδούν δουλεύοντας. Όλο και κάποιος θα περάσει για να φέρει ελιές και παξιμάδια για το
νυχτέρι του πένθους και της προετοιμασίας...
Το «Χριστός Ανέστη» θα ψάλουν μαζί στο βοτσαλωτό προαύλιο της Μητρόπολης ντόπιοι και ξένοι, ταξιδιώτες και τουρίστες, επώνυμοι κι ανώνυμοι, βασιλιάδες και πρίγκιπες, προεστοί και ψαράδεςΠόσο πιο χαρμόσυνα ηχούν οι καμπάνες της γιορτής όταν τις κρούει ανθρώπινο χέρι! Η Ορθοδοξία δεν χρειάζεται ούτε μαγνητόφωνα ούτε μεγάφωνα για να εντυπωσιάσει. Οι Σπέτσες αντηχούν από τη μια άκρη στην άλλη, διαδίδοντας το αναστάσιμο μήνυμα. Κάθε ενορία και διαφορετικός ήχος, κάθε καμπάνα και μια ηρωική ιστορία. Το «Χριστός Ανέστη» θα ψάλουν μαζί στο βοτσαλωτό προαύλιο της Μητρόπολης ντόπιοι και ξένοι, ταξιδιώτες και τουρίστες, επώνυμοι κι ανώνυμοι, βασιλιάδες και πρίγκιπες, προεστοί και ψαράδες. Από την Ενορία της Αναλήψεως θα υψωθεί μια λάμψη στον ουρανό, καθώς το έθιμο θέλει με το «Χριστός Ανέστη» να ανατινάσσουν μια βάρκα παραγεμισμένη με βεγγαλικά. Όσοι αναζητούν πιο ήσυχη και παραδοσιακή Ανάσταση θα ανεβούν στο Μοναστήρι των Αγίων Πάντων, για να εκκλησιαστούν μόνο υπό το φως των κεριών που τρεμοσβήνουν, ακούγοντας τη γυναικεία ψαλμωδία από τις καλόγριες της μονής. Η Ανάσταση θα γίνει όπως επιβάλλει το τυπικό, μέσα στον χώρο του Κοιμητηρίου, όπου οι χρυσοχέρες μοναχές έχουν τοποθετήσει σε κάθε μνήμα και από ένα κόκκινο αυγό, με το «Χριστός Ανέστη» γραμμένο σε βυζαντινή γραφή με χρυσή μπογιά. Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, στη λειτουργία της Αγάπης που θα γίνει στον Άγιο Μάμα, δίπλα στη θάλασσα, το Ευαγγέλιο θα ακουστεί σε 30 γλώσσες. Οι Σπέτσες ήταν πάντοτε ανοιχτές στους ξένους πολιτισμούς και φιλόξενες για κάθε άνθρωπο που, από ανάγκη ή επιλογή, βρέθηκε να ζει στα άγια χώματα και νερά της. Πάσχα ελληνικό είναι και το Πάσχα στις Σπέτσες. Η λαμπρή ιστορία τους ενώνεται με το ανέσπερο φως της Λαμπρής, για να κρατά άσβεστη στις καρδιές μας τη φλόγα του Γένους! * Η Μαρία Μπαλοδήμου είναι δημοσιογράφος της τηλεόρασης και των εφημερίδων.
