ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Ο κόσμος των μεγαπλούσιων ολιγαρχών και πώς τον ανατινάζει ο Πούτιν

Τα περιουσιακά τους στοιχεία κατασχέθηκαν, αλλά πώς προέκυψαν αρχικά;

Το γιοτ του Igor Setchine στο λιμάνι La Ciotat στη νότια Γαλλία.Πηγή: Φωτογραφία Αρχείου Alamy

ΟΙ ΟΛΙΓΑΡΧΟΙ ΕΙΝΑΙ ΣΕ φυγή, μεταφορικά και κυριολεκτικά. 

Κυριολεκτικά, υπάρχουν αναφορές για superyachts που συνδέονται με Ρώσους δισεκατομμυριούχους που μεταφέρονται σε μέρη όπως οι Μαλδίβες , μακριά από την αντίληψη των δυτικών αρχών. 

Ο κίνδυνος να μην γίνει κάτι τέτοιο επισημάνθηκε αυτή την εβδομάδα όταν η Γαλλία επιβεβαίωσε ότι είχε κατασχέσει το «Amore Vero», ένα γιοτ 120 εκατομμυρίων δολαρίων που ανήκει στον ανώτατο πετρελαϊκό Igor Sechin. 

Το Dilbar, ένα γιοτ 600 εκατομμυρίων δολαρίων που ανήκει στον Alisher Usmanov, έχει κολλήσει στο Αμβούργο και δεν θα πάει πουθενά σύντομα. 

Η ιστορία των σούπερ γιοτ είναι κάτι σαν παράπλευρη επίδειξη της φρίκης αυτού που συμβαίνει στην Ουκρανία, αλλά είναι επίσης διδακτική για το πώς η εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν ανέτρεψε όλα όσα έχει διαμορφώσει από τότε που ανέλαβε το Κρεμλίνο το 1999. 

Για τους ολιγάρχες, ο Πούτιν έχει ήδη αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων σε μια Ρωσία που κάποτε κυριαρχούσαν, αλλά τώρα το ίδιο τους το μέλλον απειλείται. 

Για τους αμύητους, ποιοι είναι οι ολιγάρχες και πού χωρούν στη σημερινή κατάσταση; 

Η ρωσική ομοσπονδία

Ο Μπόρις Μπερεζόφσκι και ο Μπόρις Γέλτσιν στο Κρεμλίνο.Πηγή: Φωτογραφία Αρχείου Alamy

Εν ολίγοις, οι Ρώσοι ολιγάρχες είναι οι επιχειρηματίες μεγιστάνες που συσσώρευσαν γρήγορα πλούτο κατά τη διάρκεια της ιδιωτικοποίησης των κρατικών περιουσιακών στοιχείων από τη Ρωσία μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. 

Αυτοί οι άνδρες, και είναι σχεδόν αποκλειστικά άνδρες, εκμεταλλεύτηκαν αυτά τα χαοτικά χρόνια για να συγκεντρώσουν μερίδια ιδιοκτησίας σε τεράστιες εταιρείες που παράγουν πετρέλαιο, φυσικό αέριο, άνθρακα, μέταλλα και άλλα. 

Κατά τη δεκαετία του 1990, αυτοί οι ολιγάρχες ήταν συνήθως κοντά στον πρώην πρόεδρο της Ρωσίας Μπόρις Γέλτσιν. Χρηματοδότησαν τις πολιτικές του δραστηριότητες και είχαν μεγάλη εξουσία. 

Μια νέα εποχή

Με τη διαδοχή του Πούτιν από τον Γέλτσιν, ο νέος Ρώσος Πρόεδρος προσπάθησε να εδραιώσει την εξουσία του φέρνοντας πολλούς από τους ολιγάρχες στο τακούνι.

 

Αυτό το έκανε με διάφορους τρόπους. Πρώτον, το κλείσιμο των φορολογικών κενών που επέτρεψαν στους δισεκατομμυριούχους να αποφύγουν τους φόρους. Ο Πούτιν εθνικοποίησε επίσης τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, δίνοντας σε αυτόν και όχι στους ολιγάρχες επιρροή και έλεγχο. 

Φυλάκισε και όσους δεν συμμορφώθηκαν. 

Για παράδειγμα, ο Μιχαήλ Χοντορκόφσκι εθεωρείτο κάποτε ως ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ρωσίας με περιουσία 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2003. 

Ο Χοντορκόφσκι τέθηκε υπό κράτηση το 2010.Πηγή: Φωτογραφία Αρχείου Alamy

Όπως και άλλοι Ρώσοι μεγιστάνες, ο Χοντορκόφσκι έκανε την περιουσία του από αμφιλεγόμενες δημοπρασίες δανείων για μετοχές για να ιδιωτικοποιήσει σοβιετικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία. Έφτιαξε την πλέον ανενεργή εταιρεία πετρελαίου Yukos σε μια από τις πιο διαφανείς και επιτυχημένες εταιρείες της Ρωσίας και χρηματοδότησε κόμματα της αντιπολίτευσης και φιλανθρωπικές οργανώσεις.

Συνελήφθη υπό την απειλή όπλου για οικονομικά εγκλήματα το 2003 και πέρασε τα επόμενα 10 χρόνια στη φυλακή με κατηγορίες που οι υποστηρικτές του έλεγαν ότι ήταν εκδίκηση επειδή τόλμησε να εναντιωθεί στον Πούτιν.

Ο Χοντορκόφσκι ζει πλέον στο εξωτερικό μετά την αποφυλάκισή του, αλλά άλλοι είχαν διαφορετική μοίρα.

Ο Ρώσος ολιγάρχης Μπόρις Μπερεζόφσκι πέθανε υπό περίεργες συνθήκες ενώ ήταν εξόριστος στο Λονδίνο. 

Ο Μπερεζόφσκι βρέθηκε από έναν από τους υπαλλήλους του στο πάτωμα του μπάνιου στο σπίτι του στην πολυτελή πόλη Άσκοτ το 2013.

Μια νεκροψία βρήκε τον θάνατό του να συνάδει με απαγχονισμό, αλλά ο ιατροδικαστής στην ανάκριση κατέγραψε μια ανοιχτή ετυμηγορία. Το 2008, ο Γεωργιανός επιχειρηματικός εταίρος του Μπερεζόφσκι, Μπαντρί Παταρκατσισβίλι, βρέθηκε επίσης νεκρός στο σπίτι του στο νότιο Λονδίνο, σε ηλικία 52 ετών.

Ο θάνατός του υποβλήθηκε σε καρδιακή προσβολή, αλλά η διαμάχη του Παταρκατσισβίλι με τον Πούτιν και η αμφιλεγόμενη πολιτική καριέρα στη χώρα του δημιούργησαν υποψίες για φόνο.

Οι άνθρωποι του Πούτιν

Για τους ολιγάρχες που παρέμειναν, ο πλούτος τους αυξήθηκε αλλά η σχέση με το Κρεμλίνο είχε αλλάξει τελείως. Τώρα λειτουργούσαν εντός των ορίων αυτών που επέτρεπε ο Πούτιν. 

Δημοσιογράφοι που έχουν κάνει ρεπορτάζ για τη Ρωσία τα τελευταία 20 χρόνια έχουν ξεχωρίσει αυτή τη σχέση λεπτομερώς, ισχυριζόμενοι ακόμη και ότι οι ολιγάρχες και οι επιχειρήσεις τους λειτουργούσαν σύμφωνα με τις οδηγίες του Πούτιν.  

Μιλώντας αυτή την εβδομάδα στο πρόγραμμα Newsnight του BBC, η ανταποκρίτρια του Reuters και συγγραφέας του People's People Catherine Belton εξήγησε ότι το παράδειγμα του Χοντορκόφσκι έδειξε στους ολιγάρχες τι θα συνέβαινε αν δεν ακολουθούσαν τη θέληση του Πούτιν. 

«Μόλις ο Χοντορκόφσκι ήταν στη φυλακή και η εταιρεία πετρελαίου του καταλήφθηκε από το κράτος, ο καθένας από τους ολιγάρχες συνειδητοποίησε ότι θα μπορούσε να συμβεί το ίδιο πράγμα, ότι εξαρτώνταν από τις καλές χάρη του Κρεμλίνου για να διατηρήσουν την περιουσία τους», λέει. 

Έπρεπε να φέρουν εις πέρας καθήκοντα για το Κρεμλίνο και πράγματι, ένας από αυτούς μάλιστα μου είπε ότι αν σε καλέσουν το Κρεμλίνο λέγοντας ότι ξοδέψτε 1 δισεκατομμύριο ή 2 δισεκατομμύρια σε αυτό ή εκείνο το στρατηγικό έργο, πρέπει να συμμορφωθείτε, δεν μπορείτε αρνηθεί.

 

Ρωμαϊκοί χρόνοι

 

Πούτιν και Αμπράμοβιτς το 2005.Πηγή: Φωτογραφία Αρχείου Alamy

Οι ολιγάρχες συνειδητοποίησαν επίσης ότι το να παραμείνουν στις καλές χάρες του Πούτιν δεν ήταν αρκετό για να εξασφαλίσουν την ελευθερία τους και τα δισεκατομμύρια τους. 

Για πολλούς, η απάντηση ήρθε στο να φέρουν τον πλούτο τους στις δυτικές χώρες όχι μόνο να επενδύσουν αλλά και να δημιουργήσουν ένα προφίλ που ήλπιζαν ότι θα μπορούσαν να τους προστατεύσουν από το Κρεμλίνο. 

Το πιο διάσημο παράδειγμα αυτού είναι φυσικά ο Ρομάν Αμπράμοβιτς, ο οποίος έφερε τα μετρητά του στο Λονδίνο και αγόρασε την ομάδα της Premier League Chelsea FC.  

Ο Αμπράμοβιτς μεγάλωσε ως ορφανός από μια εβραϊκή οικογένεια στο μακρινό βορρά πριν γίνει επιχειρηματίας, φτιάχνοντας και πουλώντας παιχνίδια από καουτσούκ. 

Κατά τη διάρκεια της σκοτεινής περιόδου ιδιωτικοποίησης της Ρωσίας κατάφερε να αναδυθεί με τον έλεγχο των επενδύσεων στην εταιρεία πετρελαίου Sibneft. Το 2005, η Sibneft πουλήθηκε πίσω στην κρατική εταιρεία φυσικού αερίου Gazprom σε μια συμφωνία αξίας 13 δισεκατομμυρίων δολαρίων. 

Ο προαναφερόμενος και εκλιπών Μπερεζόφσκι ήταν επιχειρηματικός εταίρος του Αμπράμοβιτς, αλλά σε αντίθεση με τον Μπερεζόφσκι κράτησε χαμηλό πολιτικό προφίλ και ανταμείφθηκε με τον κυβερνήτη της τεράστιας, ανατολικής περιοχής Τσουκότκα. 

Μετά από αυτό, ο Αμπράμοβιτς έβαλε το βλέμμα του στην Τσέλσι και αγόρασε τον σύλλογο το 2003.

Η κίνηση ήταν θεαματικά επιτυχημένη σε ποδοσφαιρικό επίπεδο, με την Τσέλσι να κέρδισε πέντε φορές την Πρέμιερ Λιγκ, πέντε φορές το Κύπελλο Αγγλίας και δύο φορές το Ευρωπαϊκό Κύπελλο (Champions League) κατά την εποχή του Αμπράμοβιτς. 

Καθώς τώρα θέλει να πουλήσει τον σύλλογο, η Τσέλσι είναι αυτή τη στιγμή η κάτοχος του Champions League και του Παγκόσμιου Κυπέλλου Συλλόγων. 

 

Ο Αμπράμοβιτς κατέχει το τρόπαιο του Champions League το 2012.Πηγή: Φωτογραφία Αρχείου Alamy

Η ιδιοκτησία παρείχε επίσης στον Αμπράμοβιτς μια βάση στη βρετανική κοινωνία, μια λεγεώνα υπερασπιστών και ένα σύνθετο επιχειρηματικό ενδιαφέρον στο Λονδίνο που τον απομόνωσε από τη Μόσχα. 

Αυτή η προστασία άρχισε να φαίνεται ασταθής το 2018, μετά τη δηλητηρίαση με Novichok του Σεργκέι Σκριπάλ και της κόρης του Γιούλια στο Σάλσμπερι του Ηνωμένου Βασιλείου.

Η σχεδόν θανατηφόρα δηλητηρίαση του πρώην πράκτορα των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών κατηγορήθηκε στο Κρεμλίνο και η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου αναγκάστηκε να εξετάσει τις ποσότητες ρωσικών χρημάτων που είχαν πλημμυρίσει στο Λονδίνο. 

Η βίζα επενδυτή για άτομα υψηλού πλούτου που χρησιμοποιούσε ο Αμπράμοβιτς για να κάνει επιχειρήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν ανανεώθηκε και το μέλλον του στο Ηνωμένο Βασίλειο έγινε ασαφές. 

Στα τέσσερα χρόνια από τότε, οι επισκέψεις του Αμπράμοβιτς στο Ηνωμένο Βασίλειο έγιναν ολοένα και πιο σπάνιες και πήρε την ισραηλινή υπηκοότητα που δικαιούταν λόγω του ότι ήταν Εβραίος.  

 

Πόλεμος 

Η πίεση που αντιμετώπισε ο Αμπράμοβιτς το 2018 δεν μοιάζει καθόλου με αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στους ολιγάρχες σε όλο τον κόσμο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. 

Περίπου 500 Ρώσοι έχουν γίνει στόχος κυρώσεων από την ΕΕ. Αυτές περιλαμβάνουν κυρώσεις σε πολιτικούς καθώς και σε επιχειρηματίες.

Σε κοινή δήλωση το περασμένο Σαββατοκύριακο, τα έθνη της G7 ανακοίνωσαν ότι θα συγκροτήσουν μια «διατλαντική ομάδα εργασίας» για να «προσδιορίσει και να παγώσει» τα περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν σε όσους αντιμετωπίζουν κυρώσεις. 

Ακόμη και η Ελβετία, ένα ουδέτερο έθνος εκτός ΕΕ που για χρόνια ήταν ο οικονομικός κόμβος για τους μεγάλους πλούσιους, έχει δηλώσει ότι θα ακολουθήσει τις κυρώσεις της ΕΕ.

 

Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει μείνει κάπως πίσω, προς ενόχληση πολιτικών και σχολιαστών, με τη χώρα να έχει επιβάλει μέχρι στιγμής κυρώσεις συνολικά σε 15 ολιγάρχες.

Ο Ρώσος δισεκατομμυριούχος Alisher Usmanov, ο οποίος είχε δεσμούς με ποδοσφαιρικούς συλλόγους Άρσεναλ και Έβερτον , είναι μεταξύ εκείνων που έχουν επιβληθεί κυρώσεις. 

Ο Mikhail Fridman, ο οποίος γεννήθηκε στην Ουκρανία, αλλά είναι ένας από τους πλουσιότερους άνδρες της Ρωσίας, αναγκάστηκε να φύγει από την επενδυτική εταιρεία LetterOne, ύψους 22,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων Λονδίνο/Λουξεμβούργο. Έχει φύγει και ο συνεργάτης του Petr Aven. 

Ο Αμπράμοβιτς δεν έχει ακόμη τιμωρηθεί συγκεκριμένα στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά η κίνησή του να επιταχύνει την πώληση της Τσέλσι υποδηλώνει ότι το κείμενο μπορεί να είναι στον τοίχο. 

Με λίγα λόγια, το δίχτυ κλείνει. 

«Είναι τρομοκρατημένοι γιατί προφανώς όλα όσα έχτισαν τα τελευταία 30 χρόνια λιώνουν μπροστά στα μάτια τους», είπε ο Belton στο Newsnight.

Έχουν γίνει σκλάβοι του Κρεμλίνου, πρέπει να ακολουθήσουν τις επιθυμίες του Πούτιν, αλλά αυτό ήταν πάντα ένα είδος αμοιβαίας εξασφαλισμένης συμφωνίας καταστροφής που τώρα έχει καταρρεύσει. 

«Πάντα του επέτρεπαν να ηγηθεί σε κάποιο βαθμό, επειδή ήταν ο εγγυητής της σταθερότητας, επωφελήθηκαν από τη διακυβέρνησή του, όπως ο Πούτιν επωφελήθηκε από τα μετρητά τους, αλλά αυτή η συμφωνία έχει πλέον καταρρεύσει εντελώς».

ΠΗΓΗ: KReport

Διαβάστε επίσης

Κόσοβο και Ουκρανία: Ας κάνουμε μια υπόθεση και ένα νοητικό πείραμα - Άρθρο του Κώστα Δουζίνα Κόσμος

Υπόθεση. Τρεις επιφανείς ποινικολόγοι συζητούν για μια ιδιαζόντως ειδεχθή ανθρωποκτονία. Και οι τρεις συμφωνούν ότι η πράξη ήταν φόνος. Αλλά, επειδή ο δολοφόνος είναι ένας ισχυρός ...

Ουκρανός διαπραγματευτής: Το Κίεβο θα μπορούσε να συζητήσει "ένα μοντέλο εκτός του ΝΑΤΟ"Κόσμος

Η Ουκρανία δεν είναι διατεθειμένη να συμβιβαστεί σε ό,τι αφορά την εδαφική ακεραιότητά της, στις συνομιλίες της με τη Ρωσία, ωστόσο θα μπορούσε να συζητήσει ένα «μοντέλο εκτός του ...

Σε πολιορκία η Μαριούπολη - Ο Δένδιας ζήτησε αρωγή για την ασφάλεια του Έλληνα πρόξενου και δημιουργία ανθρωπιστικού διαδρόμουΚόσμος

Στην ενδέκατη ημέρα της εισβολής τους, οι ρωσικές δυνάμεις κατέστρεψαν σήμερα ένα αεροδρόμιο στην κεντρική Ουκρανία και συνεχίζουν την πολιορκία στη Μαριούπολη, το μεγάλο λιμάνι στ...

Σχεδόν 20.000 ξένοι εθελοντές έτοιμοι να πολεμήσουν στο πλευρό των ΟυκρανώνΚόσμος

Σχεδόν 20.000 ξένοι μαχητές δήλωσαν εθελοντές για να βοηθήσουν την Ουκρανία να αμυνθεί απέναντι στη Ρωσία, δήλωσε σήμερα ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών. «Επί του παρόντος, ο αριθμό...

Πούτιν σε Ερντογάν: Η «στρατιωτική επιχείρηση» θα σταματήσει μόνο αν οι Ουκρανοί σταματήσουν να πολεμούν και οι ρωσικές απαιτήσεις ικανοποιηθούνΚόσμος

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχε σήμερα το μεσημέρι με τον Τούρκο ομόλογό του Ταγίπ Ερντογάν ότι η Ρωσία θα σταματήσει τη "στρατιωτική ...

Απέτυχε η προσπάθεια εκκένωσης της Μαριούπολης - Όλες οι τελευταίες εξελίξεις Κόσμος

Οι ρωσικές δυνάμεις του Βλαντιμίρ Πούτιν χτυπούν ανηλεώς πολλές πόλεις στην Ουκρανία, με μια νέα συμφωνία για κατάπαυση πυρός να σφραγίζεται νωρίτερα για την Μαριούπολη. Στην ουκρα...

Συνάντηση Σολτς – Μπένετ: Στόχος ο τερματισμός του πολέμου στη Ουκρανία το συντομότεροΚόσμος

Οι δύο άνδρες «συμφωνήθηκε να παραμείνουν σε στενή επαφή για το θέμα – κοινός στόχος παραμένει ο τερματισμός του πολέμου στην Ουκρανία το συντομότερο δυνατό. Θα εργαστούμε για αυτό...

Καιρός: Νεφώσεις με βροχές και σποραδικές καταιγίδες σήμερα - Πού θα είναι έντονα τα φαινόμεναΚόσμος

Χιονοπτώσεις κατά τόπους πυκνές θα σημειωθούν στα κεντρικά και βόρεια ηπειρωτικά ορεινά - Αφρικανική σκόνη στα νοτιοανατολικά - Άστατος ο καιρός την Καθαρά Δευτέρα Aυξημένες νεφώσε...