ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Πανεπιστήμια: Η πρόκληση της ελευθερίας

Στον Εξολοθρευτή άγγελο του Λουίς Μπουνιουέλ, οι συνδαιτυμόνες περνούν μέρες ανεξήγητου εγκλεισμού σε μια πολυτελή κατοικία. Διστάζουν να υπερβούν τους ανομολόγητους φόβους τους και να δρασκελίσουν το κατώφλι του σαλονιού. Η προοπτική της εξόδου λειτουργεί παραλυτικά. Αυτή η αλληγορία της εσωστρέφειας μοιάζει να συλλαμβάνει το αίτημα της μεταρρύθμισης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οχι για τους λίγους και αρίστους, που ανεξαρτήτως συστήματος θα αντεπεξέλθουν, αλλά για τους πολλούς που χάνονται στην αδράνεια.

Στα πανεπιστήμια δεν ταιριάζει η σκληρή απαξίωση ούτε ο καθησυχαστικός έπαινος. Αποτέλεσαν, για δεκαετίες, τον ιμάντα της κοινωνικής κινητικότητας και τροφοδότησαν τη χώρα και το εξωτερικό με επιστήμονες υψηλού κύρους. Σε αυτήν την αποστολή καλούνται και σήμερα να ανταποκριθούν, επινοώντας ξανά την ταυτότητά τους, σε συνθήκες κρίσης και αμείλικτου διεθνούς ανταγωνισμού. Αλλιώς, θα μαραζώσουν στη νοσταλγία του μεταπολιτευτικού τους ειδώλου.

Στις 403 σελίδες και στα 345 άρθρα του σχεδίου νόμου του υπουργείου Παιδείας για τα ΑΕΙ, δεν κρύβεται, παραδόξως, ο κρατικός πατερναλισμός, αλλά το αντίθετο, η φιλελεύθερη ευελιξία και η διεύρυνση του αυτοδιοίκητου. Αυτή που, σύμφωνα με το άρθρο 16 του Συντάγματος, ο νομοθέτης μπορεί να αναγνωρίσει στα ΑΕΙ, εκχωρώντας αρμοδιότητες, όπως η έγκριση των προγραμμάτων σπουδών. Το τολμηρό άνοιγμα στη διεπιστημονικότητα (τα διπλά, κοινά και μικρά πτυχία) διασπά την παραδοσιακή γραμμικότητα και μονοθεματικότητα της εκπαίδευσής μας και καλλιεργεί τις συνέργειες μεταξύ των σχολών, εντός και εκτός Ελλάδας. Αναδεικνύει νέα πεδία ειδίκευσης και ανάπτυξης του επιστημονικού εαυτού (π.χ. νομική πληροφορική). Τα επαγγελματικά μεταπτυχιακά και τα βιομηχανικά διδακτορικά απενοχοποιούν τη σύνδεση με την αγορά. Το εσωτερικό Erasmus και η πρακτική άσκηση εμπλουτίζουν τις φοιτητικές παραστάσεις. Στη διεθνοποίηση και το brain gain συμβάλλει η προσέλκυση επισκεπτών καθηγητών και ερευνητών. Οι γραφειοκρατικοί μηχανισμοί της έρευνας και του ΕΛΚΕ απλουστεύονται. Στα εκλεκτορικά, η αποτύπωση των μητρώων σε ουδέτερο χρόνο και η ηλεκτρονική κλήρωση μπορούν να λειτουργήσουν αποτρεπτικά στη χειραγώγηση, τουλάχιστον της τελευταίας στιγμής. Σε μια σειρά από στοχευμένες ρυθμίσεις χαμηλής επικοινωνιακής και πολιτικής έντασης, αλλά πυκνής ουσίας για την αναβάθμιση της ακαδημαϊκής ζωής, το νομοσχέδιο φαίνεται να επιτυγχάνει την αποδοχή.

Στο συγκρουσιακό πεδίο της διοίκησης, ο νόμος Κεραμέως προκρίνει μια εκδοχή του ευρωπαϊκού μοντέλου συμβουλίων, στα οποία ο πρύτανης μετέχει ως πρόεδρος και εκλέγεται – διορίζεται, αλλά και, αντιστοίχως, παύεται από τα μέλη τους, έναντι του εποπτικού αμερικανικού μοντέλου (board of trustees), με τον πρύτανη εκτός και διορισμένο. Κερδίζει, συνεπώς, σε λειτουργικότητα και δημοκρατική νομιμοποίηση και υστερεί στην εποπτεία, την οποία, παρά ταύτα, επιχειρεί να ενισχύσει σε σχέση με το τωρινό σχήμα. Το νέο συμβούλιο διοίκησης, εμπλουτισμένο με εξωτερικούς, προϋποθέτει, λόγω της ταξινομικής ψήφου και του περιορισμού των μελών ανά σχολή, αυξημένες πλειοψηφίες και συναινέσεις – μια συνθήκη διόλου αυτονόητη. Η αποτελεσματική άσκηση και η διάχυση της εξουσίας στο συλλογικό όργανο εξαρτάται από την εσωτερική ισορροπία δυνάμεων και την κατανομή των αρμοδιοτήτων του. Οι πιο σημαντικές εξ αυτών ανήκουν στο 11μελές σώμα, αντί για τον πρύτανη μονοπρόσωπα. Η ευθύνη συναρτάται με την έκθεση του ενός έναντι των υπολοίπων, ενώ, σε κάθε περίπτωση, ο νομοθέτης αποφεύγει τη δυσλειτουργική διαρχία άμεσα εκλεγμένων οργάνων (πρύτανης-συμβούλιο).

Οι πιο σηαντικές καινοτομίες του νόμου συνιστούν επιλογές, όχι υποχρεώσεις. Κανείς δεν αναγκάζει τα ΑΕΙ να αλλάξουν, αν τα ίδια δεν το επιθυμούν. Με πνεύμα αισιοδοξίας, όπως προδίδει ο τίτλος του εγχειρήματος (Νέοι Ορίζοντες), η πολιτική ηγεσία μάς υπενθυμίζει ότι η τύχη των πανεπιστημίων είναι πρωτίστως υπόθεση της κοινότητάς τους. Δεν πρέπει, ωστόσο, να αμελήσει τη δική της ευθύνη για την εγγύηση των υλικών προϋποθέσεων, ώστε το φιλόδοξο και εξωστρεφές της σχέδιο να συντονιστεί με την πραγματικότητα και τον μέσο όρο των ΑΕΙ. Διαφορετικά, οι ελευθερίες μας θα παραμείνουν απλές δυνατότητες, προσωπικές και ακαδημαϊκές ματαιώσεις

* Ο κ. Γιώργος Ν. Καραβοκύρης είναι επίκουρος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή ΑΠΘ.

Πηγή: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Διαβάστε επίσης

«Πράσινο φως» στα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας των Δήμων Θεσσαλονίκης, Λαμιέων, ΕλασσόναςΕλλάδα

Ως Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (Σ.Β.Α.Κ.) χαρακτηρίστηκαν τα στρατηγικά σχέδια κινητικότητας που έχουν καταρτίσει οι Δήμοι Θεσσαλονίκης, Λαμιέων και Ελασσόνας, με σχετικέ...

Επίθεση Ραγκούση σε Ανδρουλάκη: Στοχοποιούσε εμάς ενώ υποδεχόταν στο ΠΑΣΟΚ τον ΧρυσόγονοΕλλάδα

Πυρά κατά του Νίκου Ανδρουλάκη για τα όσα είπε στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ για τους «γενίτσαρους» αλλά και την κριτική του για την αξιωματική αντιπολίτευση και τον Αλέξη Τσίπρα εξαπέλυ...

Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής: Φοιτητές καταγγέλλουν ότι αναρχικοί τους επιτέθηκαν με κράνη και ρόπαλαΕλλάδα

Την επίθεση ομάδας αναρχικών με κράνη, λοστούς και ρόπαλα σε εκδήλωση που έγινε το Σάββατο 4 Ιουνίου στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, με αποτέλεσμα καταστροφές και τουλάχιστον πέν...

Στα χέρια της ΕΛ.ΑΣ. 16χρονος μέλος συμμορίας που ληστεύει ανήλικους στο ΠαγκράτιΕλλάδα

Στη Γλυφάδα εντοπίστηκε και συνελήφθη, πρωινές ώρες του Σαββάτου, από αστυνομικούς της Υποδιεύθυνσης Ασφάλειας Αθηνών, 16χρονος αλλοδαπός, κατηγορούμενος ως μέλος συμμορίας που δια...

Γεωργαντάς: «Δεν θα έχουμε ελλείψεις προϊόντων» - Ενίσχυση της παραγωγής στις εισαγωγέςΕλλάδα

Κενό στα δημοσιονομικά δημιουργεί η μείωση του ΦΠΑ, «χωρίς να είναι βέβαιη η αποτελεσματικότητα του μέτρου» δήλωσε μεταξύ άλλων ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Γιώργος Γεωργαντάς κ...

Άσσος: Βρίσκεται στην Ελλάδα και είναι ένα από τα ομορφότερα χωριά της ΕυρώπηςΕλλάδα

Στα βορειοδυτικά της Κεφαλονιάς, κοντά στη γνωστή παραλία του Μύρτου, υπάρχει ένα γραφικό πανέμορφο χωριό που ονομάζεται Άσσος (ή, η Άσσος) και είναι χτισμένο πάνω σε έναν στενό ισ...

Οικονόμου:«Υπερβολικές και άδικες» οι κατηγορίες ότι δεν έχει πέσει ούτε ευρώ στις πυρκαγιέςΕλλάδα

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ξεκίνησε την εισήγησή του απαριθμώντας τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης προς τους νέους, εργαζομένους ή ανέργους. «Η νεολαία έχει για την κυβέρνησή μας την...